P.W.S.Z

Asiaczi**

1. Samorząd z prawno-administracyjnego punktu widzenia oznacza powierzenie przez państwo realizacji różnego rodzaju zadań z zakresu administracji publicznej (czasem również sądowniczej) zrzeszeniom osób, których dotyczą skutki wykonywania tych zadań.
Samorząd oznacza również administrację publiczną wykonywaną samodzielnie przez odrębne od państwa, posiadające osobowość prawną wspólnoty osób (korporacje, związki publicznoprawne).
Rodzaje samorządu:
I.korporacyjny
1.terytorialny
2.specjalny (są to korporacje publiczne, do których przynależność jest z mocy prawa i które nie podlegają działaniu prawa o stowarzyszeniach)
a.zawodowy powołana przez ustawę organizacja skupiająca osoby fizyczne wykonujące określony zawód zaufania publicznego bądź pełniące szczególnie odpowiedzialną służbę oraz realizująca zadania określone w przepisach prawa i/lub w statucie danego samorządu zawodowego. Samorząd zawodowy nazywany jest także izbą zawodową, a potocznie korporacją zawodową.
b. gospodarczy - jest organizacyjną formą zrzeszania się przedsiębiorców i podmiotów gospodarczych w celu reprezentowania ich interesów wobec władz państwowych i samorządu terytorialnego. Jego zadaniem jest także organizowanie działań sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości.
W przeciwieństwie do samorządu zawodowego przynależność do samorządu gospodarczego jest dobrowolna
II.zakładowy w myśl przepisów prawa administracyjnego zakład stanowi państwową albo samorządową jednostkę organizacyjną, niebędącą jednak urzędem administracji publicznej, stanowiącą zespół środków rzeczowych i osób, utworzony w celu wykonywania zadań publicznych.
2. Samorząd terytorialny jest formą administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą, z mocy prawa, wspólnotę na określonym terytorium i mają ustalony prawnie zakres kompetencji do decydowania o realizowaniu zadań, jakie wynikają z potrzeb tej wspólnoty, zarządzania interesami tej wspólnoty w zakresie administracji jak również sprawowanie pewnych stanowisk państwowych o charakterze administracyjnym. Podmiotem samorządu jest grupa mieszkańców danego terytorium, której przynależność powstaje z mocy prawa. Grupa ta jest organizacją zbudowaną na zasadzie decentralizacji i pozostaje pod kontrolą państwa. Organy samorządu terytorialnego uprawnione są do realizowania takich zadań administracji publicznej, którymi zainteresowana jest określona grupa. Zadania te realizowane są na podstawie prawa w sposób przewidziany dla organów administracji państwowej.
Samorząd terytorialny jest to najstarsza forma samorządu posiadająca osobowość prawną. Jest to zgodnie z prawem stworzony związek lokalnej ludności, uprawniony do sprawowania władzy, posiadający odpowiednie środki materialne pozwalające na realizowanie określonych zadań oraz reprezentujący interesy wspólnoty lokalnej. Istotą samorządu terytorialnego jest wyodrębnienie z zakresu władzy państwa części zadań i przekazanie ich do samodzielnego rozwiązywania przez społeczeństwo, którego te zadania dotyczą.
Podmiot samorządu terytorialnego: społeczność zamieszkała na określonym obszarze, zorganizowana w terytorialny związek samorządowy
Przedmiot samorządu terytorialnego: wykonywanie administracji państwowej.
Definicja samorządu terytorialnego (z kartki z pytaniami): powstały z mocy prawa i wyodrębniony w strukturze państwa związek lokalnego społeczeństwa, powoływany w celu samodzielnego wykonywania administracji państwowej, wyposażony w materialne środki do realizacji nałożonych na niego działań.
Zadania własne i powierzone I zadania własne- zadania publiczne wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego, które służą zaspokojeniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Mogą one być:
• a) obowiązkowe:
- gmina nie może zrezygnować z ich realizacji, musi zapewnić w budżecie środki na ich realizowanie; przyczyna: dążenie do zapewnienia mieszkańcom świadczeń publicznych o charakterze elementarnym
• b) fakultatywne:
- gmina realizuje je w takim zakresie, w jakim jest to możliwe ze względu na środki posiadane w budżecie oraz lokalne potrzeby (samodzielnie na własną odpowiedzialność z własnego budżetu).
Zadania własne obejmują sprawy :
1. ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej
2. gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego
3. wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymaniu czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadków komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz
4. lokalnego transportu zbiorowego
5. ochrony zdrowia
6. pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych
7. gminnego budownictwa mieszkaniowego
8. edukacji publicznej
9. kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
10. kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych
11. targowisk i hal targowych
12. zieleni gminnej i zadrzewnej
13. cmentarzy gminnych
14. porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego
15. utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych
16. polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej
17. wspierana i upowszechnianie idei samorządowej
18. promocji gminy
19. współpracy z organizacjami pozarządowymi
20. współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw
II zadania zlecone- inne zadania publiczne wynikające z uzasadnionych potrzeb państwa ustawowo zlecone do wykonania jednostkom samorządu terytorialnego. Są:
• a) przekazywane na mocy regulacji ustawowej
• b) przekazywane w drodze porozumień między jednostką samorządu terytorialnego a administracją rządową

3. Geneza samorządu terytorialnego: Nowoczesny samorząd terytorialny powstał pod wpływem idei Rewolucji Francuskiej. W 1880 roku Napoleon zmienił model samorządu teryt. Zadania samorządu teryt. Stały się zadaniami państwa. Gmina zaczęła podlegać państwu. W Polsce możemy się go doszukiwać już w ordynacji miejskiej z 1791 roku włączonej do Konstytucji 3 Maja z 1791 roku. Sformułowano tutaj prawo miast do wolności, czyli własnego zakresu spraw samorządu. W miastach królewskich mogły one wybierać swe organy: magistraty, burmistrzów, wójtów i innych urzędników. Wprowadzono nadzór państwa, co wskazywało na powiązanie z administracją państwową.
Społeczna teoria samorządu: , wywodzącej się z idei rewolucji francuskiej i doktryny prawa natury samorząd przeciwstawia się państwu i traktuje się go jako czynnik od niego niezależny. Gmina jest uznawana za strukturę starszą od państwa, które jako twór późniejszy stanowi jedynie związek istniejących wcześniej gmin. Państwo jest więc instytucją pochodną w stosunku do gminy i istniejącą dla gminy, a nie odwrotnie. Istota samorządu sprowadza się do załatwiania pewnej niezmiennej grupy spraw wynikających z natury jednostki. Są to sprawy mieszczące się w zakresie wyłącznej właściwości gminy, a organy państwa są pozbawione w tym zakresie możliwości jakiejkolwiek ingerencji. Poglądy zwolenników tej teorii nie przystają do współczesnych form samorządu, stąd należy je potraktować jako historyczne.
Państwowa teoria samorządu: opiera się na założeniu suwerenności państwa, które sprawuje władzę przy pomocy swoich organów. Fakt ten nie wyklucza jednak możliwości przekazania wykonywania części tej władzy określonym grupom społecznym, jako odrębnym podmiotom prawa. Tak rozumiany samorząd oznacza sprawowanie władzy przez daną korporację z woli państwa, które odstępuje jej część swoich zadań i kompetencji. Sprawowanie tych funkcji ma się odbywać przy pomocy organów powołanych przez samą korporację. Według tej teorii jednostki samorządu posiadają osobowość prawa publicznego. Co pozwała im na sprawowanie części administracji publicznej w sposób samodzielny.
4. Historyczne modele samorządu terytorialnego:
Model kientelistyczny: kształtował się w IX i XX w. Zasadą było to że w każdym mieście był jakiś przywódca który dbał o to by mieszkańcom żyło się dobrze. Model personalistyczny oparty na współpracy przywódca-obywatel. Może istnieć tam gdzie są najmniejsze jednostki samorządu.
Model rozwoju ekonomicznego: Rozwijał się w krajach anglosaskich, duży napływ ludności, rozwój gospodarczy. Samorząd zaczął wkraczać w codzienne życie, świadczył usługi. Powstał na początku XXw, przekształcił się w model państwa dobrobytu.
Model państwa dobrobytu: samorząd jako producent i dostarczyciel usług publicznych. Oddzielenie polityki od spraw lokalnych. Charakterystyczne dla państw Europy. Rozkwit lata 50’. Kryzys samorządu terytorialnego. Jego rola spadła tylko do producenta usług.
Model prorynkowy: zapoczątkowany przez rządy prawicowe. Reakcja na kryzys państwa dobrobytu. Samorząd teryt. Postrzega się nie jako rząd terenowy ale aspekt menadżerski. Wskazać możemy też aspekt ideowy.
5. Decentralizacja jest to ustawowe, trwałe, prawem chronione przekazywanie organom decentralizowanej władzy publicznej (gminom, powiatom, województwom) zadań, kompetencji i środków, w które do tej pory były wyposażone organy władzy centralnej
Zasada subsydiarności – postuluje aby nie powierzać jednostce wyższego szczebla tych zadań, które może realizować samorząd terytorialny jako jednostka szczebla niższego. Ta zasada jest podstawą podziału kompetencji między jednostki administracji.
Dwie podstawy procesu decentralizacji:
1)organizacyjna związana z efektywnością działań administracji lokalnej.
2)o charakterze terytorialnym to odzwierciedlenie aspiracji społeczności lokalnej.
Samorząd jako instrument decentralizacji władzy publicznej: część kompetencji rząd przekazuje organom samorządowym, w celu prowadzenia sprawniejszej polityki lokalnej, dlatego można mówić że samorząd jest instrumentem decentralizacji. Jednostki samorządu terytorialnego podlegają władzy centralnej. Państwo jako organizacja hierarchiczna i scentralizowana.
Państwo unitarne — forma państwa najbardziej powszechna we współczesnym świecie, charakteryzująca się wewnętrzną jednolitością. Wszystkie jednostki administracyjne wchodzące w skład państwa są tak samo zorganizowane i podporządkowane organom centralnym. Dzieli się na:
Ustrój scentralizowany charakteryzuje się wyznaczaniem lokalnych urzędników przez rząd centralny, który sprawuje zwierzchnią władzę nad organami regionalnymi.
Ustrój zdecentralizowany ma miejsce, gdy organy regionalne są formowane niezależnie od rządu i istnieje dobrze rozwinięty samorząd terytorialny o znacznych kompetencjach, a władza centralna zastrzega sobie prawo do podejmowania tylko najważniejszych decyzji.
Państwa federalne: Federacja (łac. foederatio - sprzymierzenie) - państwo składające się z mniejszych, obdarzonych autonomią państw związkowych (np. stanów, krajów, prowincji), ale posiadających wspólny (federalny) rząd.
Państwa związkowe posiadają zwykle szeroką autonomię wewnętrzną oraz tworzą w niektórych kwestiach własne prawa, wspólna pozostaje najczęściej polityka zagraniczna i obronna. Kraje federacyjne posiadają wspólną walutę.
Nadzór dzieli się na: sprawowany wobec aktów i sprawowany wobec osób lub organów.
6. Europejskie modele samorządu:
Niemcy: absolutyzm monarszy. Nowoczesny samorząd terytorialny 2 połowa XIX. Z Niemiec zaczerpnięto wzory do ukształtowania samorządu terytorialnego w IIRP
Kształtowanie się samorządu terytorialnego jest silnie związane z systemem państwa. Samorząd ukształtował się na podstawie poszczególnych praw związkowych
Autonomia: decentralizacja władzy centralnej pomiędzy parlamentem a właściwym organem władzy lokalnej. Np. Autonomia Galicji w Polsce, albo w WB Walii i Szkocji.
Autonomiczne regiony mają własne rządy, parlamenty, administrację.
Hiszpania: występowanie przedstawicieli rządu w prowincjach, lecz nie jest to przykład federacji.
Włochy: 20 regionów autonomicznych. Mają własne władze (rada Reginalda, rząd regionowy). Konstytucja zakłada że regiony stanowią władzę i przekazują ją samorządom.
Francja: państwo unitarne. Posiada regiony. Regionalizm administracyjny,
Wielka Brytania: administracja terytorialna jest od średniowiecza utożsamiana z samorządem terytorialnym. Organami byli sędziowie pokoju. Samorząd jest naturalną instytucją polityczną, ustawowe określenie działań.
Szwecja: administracja się długo kształtowała. Ustrój w Szwecji to ustawodawstwo z 1862r.
Kontynentalny model samorządu w państwie zdecentralizowanym: w większości państw samorząd funkcjonuje jako podstawowa forma decentralizacji. Cechy: współistnienie z organami administracji rządowej o kompetencji ogólnej- dualizm administracji. Występowanie dwóch organów stanowiącego i kolegialnego. Nadzór nad administracją.
Niemcy i Francja: wpływ na ustrój samorządy terytorialnego w IIRP. We Francji obecny układ od 1882. Departamenty mają za zadanie kontrolę działań prefektów. Ustawa zniosła rządy prefektów ustawą w 1983r. Podstawą działania są gminy i państwa.
Niemcy: konstrukcja samorządu terytorialnego zaczęła się kształtować przed zjednoczeniem Niemiec. Początki sięgają XVII i XIX. Dualizm nie występował na szczeblach gminy. Administracja rządowa działała w pruskim odwodzie regencyjnym. Organy wykonawcze samorządu były organami kolegialnymi.
Belgia i Holandia: kolegialne organy wykonawcze. Burmistrzowie w gminach i gubernatorzy w prowincjach. Trudno mówić o dualizmie.
Cechy wspólne samorządów w Europie: nie wszystkie państwa są unitarne. Są też federalne. Ogromne wpływy na samorządy innych państw miały rozwiązania Francuskie i Niemieckie. Polityzacja samorządu terytorialnego. ULTrA VIRES: samorządowi pozwala się tyle na ile pozwala ustawa.
7. Funkcje samorządu terytorialnego.
Własny zakres działania samorządu – sprawy gospodarcze, kulturalne, oświatowe, zdrowia publicznego, związane z zaspokojeniem lokalnych potrzeb mieszkańców, o ile nie zostały one przekazane organom administracji rządowej czy samorządu gospodarczego (tworzyły zakłady i przedsiębiorstwa o charakterze użyteczności publicznej oraz nadzorowały je, nakładały daniny i świadczenia komunalne, uchwalały budżet, określały organizację wewnętrzną zakładów samorządowych, rozstrzygały sprawy służbowe pracowników). Stopień ich niezależności od administracji zależny od źródeł finansowania.
Zlecone kompetencje – określone ustawami lub rozporządzeniami RM. Różny, zależnie od miejsca, najszerszy w miastach wydzielonych.
8.Samorzad terytorialny II RP: sam. Oparty jest na przepisach. Na przełomie XIX i XXw. Istniały modele: anglosaskie i kontynentalne. Po odzyskaniu przez Polske niepodleglosci zaistnialy 3 koncepcje rozwiazania adm. teryt.:1) głoszona przez prawice – sugerował oparcie administracji na system centralistyczny wg wzorów francuskich. 2)lewica rewolucyjna – potrzeba rozw. Jak najszerszego sam. Wzorowana na rozw. Rosji Bolszewickiej 3) obóz umiarkowany Lewicy reprezentowany przez PPS , Ruch Ludowy. Zapisy w konstytucji dotyczące samorządu zawierały zapisy konstytucji marcowej kongresówka : samorząd 2 stopniowe. I stopień –gminy wiejskie , miejskie( miasta niewydzielone ) II stopień – związki powiatowe utworzone z gmin danego powiatu oraz miasta wydzielone. II stopień wojewódzki- oprócz śląskiego , poznańskiego i pomorskiego nie utworzona . Utworzona rady wojewódzkie , opiniodawczo- doradcze.
9.Samorzad gminny: org. Gminy wiejskiej: charakterystyczna cecha było obowiązywanie cechy zbiorowości , stanowosci. Zbiorowość polegała na tym ze w skład gminy wchodziła wieksza ilość miejscowosci. Stanowość opierała się na posiadaniu gosp. I nieruchomości . Gmina wiejska ; - organy uchwałodawcze: zebranie gminne( mieszkancy gminy , którzy mieli ukonczone 21 lat i zamieszkiwali na terenie gminy od co najmniej 6 miesięcy). Prawo do udziału w zebraniu dostały wszystkie osoby pełnoletnie oraz kobiety , które ukończyły 21 lat , mieszkajacy 6 lat. Organ wykonawczo – kontrolujący – rada gminy( 12 członków wybieranych przez zebranie gminne na okres 3 lat , w tajnym glosowaniu). Rada przygotowywala wnioski i projekty , zarzadzania nieruchomościami i funduszami , mianowała i odwoływała urzędników , kontrolowała wójta. Wójt wybierany przez zebranie na 3 lata . Przysługiwało mu bierne prawo wyborcze .Przy wyborze wójta trzeba było mieć ukończone 25 lat , posaiadąc umiejętność czytania i pisania po polsku .Wójt organem wykonawczym administracji rządowej. I instancja-starosta i wydział powiatowy, II instancja:- wojewoda i wydział wojewódzki.
Modele samorządu: północno europejski, południowo europejski, model brytyjski, północno amerykański.
10.Samorzad miejski: opierał się na dekrecie o organizacji samorządu miejskiego z 1918 r. Członkami gminy miejskiej byli polscy obywatele , stale zamieszkujący gminę od 6 miesięcy , czynne prawo wyborcze , bierne prawo wyborcze 25 lat, umiejętność czytania i pisania po polsku. Samorząd wiejski występował jako : rada miejska –organ uchwałodawczy , magistrat na czele z burmistrzem lub tzw. Miastach wydzielonych z prezydentem – organ wykonawczy. Miasta wydzielone nie wchodziły w skład powiatowego związku komunalnego lecz stanowiły osobny , powiatowy sam. Miejski . Obrady odbywały się raz w miesiącu. Rada była wyłącznym organem uchwałodawczym . Sprawowała kontrole nad magistratem. Magistrat w miastach wydzielonych: prezydent , wiceprezydent , ławnicy .Magistrat w miastach niewydzielonych: burmistrz , zastępca , ławnicy. Liczba ławników : 10% liczby radnych. Nadzór nad sam. miejskim: miasta niewydzielone- I instancja starosta i wydział powiatowy , II instancja wojewoda i wydział wojewódzki ; miasta wydzielone-I instancja wojewoda i wydział wojewódzki , II instancja minister spraw wew.
11.Samorzad powiatowy: ustrój opierał się na dekrecie Naczelnika Państwa z 5 grudnia 1918 r. o tymczasowej ordynacji wyborczej do Sejmików Powiatowych. Dwa rodzaje powiatów: powiat ziemski( gminy wiejskie i miasta niewydzielone) ,powiat miejski /grodzki(miasta wydzielone z powiatowych związków komunalnych i nie podlegające nadzorowi wydziałów powiatowych, powyżej 25 ty. Mieszkańców).Organy ziemskiego samorządu powiatowego: sejmik( organ uchwałodawczy , kadencja 3 lata , po 2 delegatów delegowanych przez Rady Gmin , od 2-5 przez rady miejskie , przewodniczącym sejmiku- starosta , do jego kompetencji należało zaciąganie kredytów , funkcja kontrolująca. Sejmik decydował o wszystkich sprawach powiatu. Posiadał bierne prawo wyborcze) Wydział powiatowy:( przewodniczący i 6 członków wybieranych na 3 letnia kadencje spośród mieszkańców powiatu posiadających bierne prawo wyborcze do rad miejskich i gminnych). Kompetencje wydziału powiatowego: wykonywał zalecenia spraw państwowych. Nadzór nad sam. powiatowym: I instancja –wojewoda przy udziale wydziału wojewódzkiego , II instancja- minister spraw wew.
12. 1919 - rozporządzenie z dnia 28 sierpnia 1919 r. o tymczasowej organizacji powiatowych władz administracyjnych I instancji na obszarze byłego zaboru rosyjskiego
- powołanie starosty - przyznano mu władzę administracyjną I instancji
- funkcje koordynacyjne nad org. adm. wojskowej, sądowej, kolejowej, pocztowo-telegraficznej, skarbowej, szkolnej oraz urzędów ziemskich.
1919 - ustawa tymczasowa z dnia 2 sierpnia 1919 r. o organizacji władz admin. II instancji
- tworzenie województw i powołanie wojewodów
Organy kolegialne:
- zgodnie z Konstytucją Marcową z 1921 r. na wszystkich stopniach powinny być powołane organy samorządowe czyli kolegialne organy społeczne, jednakże do wybuchu II Wojny Światowej nie powołano samorządu wojewódzkiego jedynie kolegialne organy powołane przy wojewodzie, Rada Wojewódzka oraz Wydział Wojewódzki
a) Rada Wojewódzka:
- skład tworzyli członkowie wybrani przez rady powiatowe i miejskie nie wydzielonych z państwowych związków samorządowych
- posiedzenia zwoływane przynajmniej raz w roku
- pracom rady przewodniczył wojewoda
b) Wydział Wojewódzki:
- skład: wojewoda jako przewodniczący, 2 urzędnicy powoływani przez MSW, 3 członkowie wybrani przez radę wojewódzką
- były to organy opiniodawcze-doradcze
- nie były to organy sam. teryt. - MSW mógł w każdej chwili je rozwiązać
Województwa: poznańskie i pomorskie:
- nie utworzono rad wydziałów wojewódzkich - szczątki samorz. prowincjonalne
- sejmik wojewódzki - wykonywał kompetencje rad wojewódzkich
- izby wojewódzkie - wykonywały kompetencje wydziałów wojewódzkich.
Województwo śląskie:
- statut organiczny z dnia 15 lipca 1920 r. - Śląsk był województwem autonom. z własnym sejmem - na tym terenie nie obowiązywało rozporządzenia z 1928 r. Sejm Śląski był organem ustawodawczym autonomicznego województwa śląskiego od 15 lipca 1920 do 6 maja 1945. ejm Śląski powoływał Radę Wojewódzką i posiadał władzę legislacyjną na terenie województwa śląskiego, przy czym polityka zagraniczna i sprawy wojskowe wyjęte były spod jego kompetencji i podlegały sejmowi centralnemu w Warszawie. Początkowo zasiadało w nim 48 posłów (wybieranych system proporcjonalnym d'Hondta w trzech okręgach), po nowelizacji ordynacji wyborczej z 1935 liczył 24 parlamentarzystów, a po aneksji Zaolzia jesienią prezydent Mościcki wyznaczył dodatkowych 4 posłów.
Sejmiki (wg ustawy 1922) mają prawo uchwalać ustawy w granicach postanowień ustawy konstytucyjnej oraz ustaw państwowych. Ustawy wojewódzkie, uchwalone przez sejmiki, nabierają mocy obowiązującej na obszarze województwa przez sankcję Prezydenta Rzeczypospolitej, zaopatrzoną w kontrasygnatę Prezesa Rady Ministrów i właściwego ministra, oraz ogłoszenie w dzienniku urzędowym województwa. Na podstawie ustaw wojewódzkich mogą sejmiki uchwalać postanowienia natury administracyjnej. Ordynację wyborczą sejmików wojewódzkich uchwali Sejm Rzeczypospolitej.
Dla przygotowania i wykonania uchwał sejmiku oraz dla sprawowania administracji w zakresie samorządu wojewódzkiego powołane będą wydziały wojewódzkie (5osób), których skład określi ustawa szczegółowa,
ZAD 13.
Ustawa Scaleniowa-23 marca 1933 roku – Ustawa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego – "ustawa scaleniowa" (poza województwem śląskim, nie objęła też samorządu wojewódzkiego, który funkcjonował tylko na terenie trzech województw "pruskich"). Postanowienia ustawy:
Gmina-organ stanowiący, kontrolujący, zarządzający, i wykonawczy zarząd gminny. W skład rady gminnej wchodzili: wójt (jako jej przewodniczący), podwójci (zastępca wójta), ławnicy (członkowie zarządu gminy) i radni W skład zarządu gminy wchodzili: wójt i podwójci (wybierani przez radnych w głosowaniu tajnym większością głosów ustawowej ich liczby ze składu rady, konieczne zatwierdzenie wójta przez starostę, a starosty przez wojewodę), dwóch ławników (gdy powyżej 10 tys. – trzech). Organ wykonawczy – sołtys wybierany na 3 lata przez radnych gromadzkich, tam gdzie zgromadzenie gromadzkie – podsołtys. Oprócz tego, sołtys był organem pomocniczym zarządu gminnego na obszarze gromady, w tym zakresie podległy służbowo wójtowi. Przełożonymi gminy byli wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
Gmina miejska – rada miejska, zarząd miejski. Na czele zarządu – burmistrz lub prezydent, wybierany przez radę, ale z wymogiem zatwierdzenia przez właściwy organ administracji rządowej. Wybory do rady miejskiej bezpośrednie Kolegium członków zarządu miejskiego nosiło nazwę magistratu. Jego członkami byli: burmistrz i wiceburmistrz (lub prezydent i wiceprezydent), ławnicy
Powiatowe związki samorządowe – rada powiatowa, wydział powiatowy ze starostą na czele (starosta organem administracji rządowej). Wybory do rad powiatowych – pośrednie, głosowali członkowie rad wiejskich i miejskich. Od 1928 roku, miasta ok. 25-75 tys. mieszkańców to powiaty grodzkie (w nich starostowie grodzcy – organ rządowy i prezydenci
miast – "przełożeni" gmin miejskich).
Organy uchwałodawcze samorządu: rady gminne, miejskie i powiatowe. Organy wykonawcze: zarząd gminy (wójt fakultatywnie zawodowi przełożeni gmin) zarząd miejski (burmistrz, prezydent) wydział powiatowy (starosta).
Zasada domniemania kompetencji przewodniczących organów wykonawczych oraz samych organów wykonawczych – np. Kompetencje gminy określała tzw. zasada domniemania kompetencji – jednostki samorządu realizowały wszystkie te zadania, które były wskazane w ustawie.
ZAD 14.
Dekret PKWN z 23 listopada 1944 roku o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego:
-Przywrócenie organów wykonawczych samorządu – zarządów gminnych, miejskich, wraz z wójtami, burmistrzami i prezydentami, oraz wydziałów powiatowych.
-Wprowadzenie samorządu wojewódzkiego – miał on posiadać organ przedstawicielski wybierany w wyborach powszechnych wydział wojewódzki – organ wykonawczy, w którego skład wchodziło 6 radnych, którzy otrzymali największą liczbę głosów. Osoby te jednak musiały mieć min. 5 lat stażu w administracji rządowej lub samorządowej. Kadencja tego organu – 5 lat.
Rady narodowe zamiast samorządu:
Lata 1949-1950 to całkowita recepcja rozwiązań radzieckich (centralizm demokratyczny). Ustawa z 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej:
• zniesienie samorządu terytorialnego,
• zniesienie terenowych organów administracji rządowej zespolonej (wojewodów, wicewojewodów, starostów, wójtów, wydziałów wojewódzkich i powiatowych),
cała władza dla rad narodowych, w ich ramach organami administracji samorządowej Zadania rad określone zostały bardzo szeroko:
• kierowanie działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną,
• ochrona porządku publicznego, własności społecznej i praw obywateli,
• uchwalanie terenowych budżetów i planów gospodarczych,
• nadzorowanie ich wykonania,
• współdziałanie w obronności państwa.
W październiku 1972 roku, w wyniku zbliżającej się reformy administracyjnej kraju (w czerwcu 1975 roku) utworzono największy w Polsce powiat bieszczadzki z obszarów znoszonych powiatów: leskiego, ustrzyckiego i większej części sanockiego. Siedzibę tego wielkiego powiatu usytuowano w Lesku. Równocześnie utworzono powiat miejski w Sanoku
Z końcem 1956 roku Polska dzieliła się na 17 województw oraz 2 miasta wydzielone (Warszawa i Łódź). W 1957 roku wydzielone zostały 3 kolejne miasta: Kraków, Wrocław i Poznań. W porównaniu z okresem 1950-57, podział administracyjny Polski po 1957 roku utrzymywał się bez większych zmian na wyższych szczeblach. W sumie zniesiono 9 powiatów ziemskich oraz 2 miejskie a utworzono 2 nowe powiaty ziemskie oraz 5 miejskich. Dodatkowo, 9 powiatów ziemskich zmieniło nazwę.
Główną zmianą w podziale administracyjnym kraju w omawianym okresie była likwidacja gromad i osiedli a w ich miejsce wprowadzenie gmin. Zmiana ta zmieniająca strukturę administracyjną na szczeblu podstawowym (funkcjonującą od 1954) została wprowadzona 1 stycznia 1973 roku [2]. W miejsce 3413 gromad utworzono po reformie 2365 znacznie większych gmin (w tym 318 gmin miejsko-wiejskich) [3]. Liczbę tę mniejszono w dalszych latach do 2129 (2 lipca 1976)
W latach 1957-75 102 miejscowości otrzymało prawa miejskie, głównie osiedla typu miejskiego. W okresie tym 44 miasta utraciły prawa miejskie

ZAD 15. W wyniku reformy wprowadzonej ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym oraz ustawą z dnia 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej w Rzeczpospolitej Polskiej został ukształtowany dualistyczny model ustroju administracji publicznej w terenie. Wyodrębniono dwa piony administracji terenowej: rządowy (zbudowany na zasadzie centralizmu i oparty na zawodowym aparacie urzędniczym) oraz samorządowy (ukształtowany na zasadzie decentralizacji). Gmina, będąca jednocześnie jednostką samorządu terytorialnego, stała się jednostką zasadniczego podziału terytorialnego stopnia podstawowego, województwo natomiast – jednostką zasadniczego podziału terytorialnego dla wykonywania zadań administracji rządowej i nie uzyskało statusu samorządowego. Zgodnie z postulatem decentralizacji, samorząd terytorialny, jako podstawowa i najpełniejsza forma decentralizacji administracji, powoływany jest do wykonywania zadań publicznych w sposób samodzielny.
USTAWA
z dnia 17 maja 1990 r.
o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy
organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw:
Do właściwości organów gminy przechodzą - jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej - jako zadania własne, określone w ustawach zadania i odpowiadające im kompetencje należące dotychczas do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego

USTAWA KONSTYTUCYJNA Z DNIA 17 PAŹDZIERNIKA 1992 R. O WZAJEMNYCH STOSUNKACH MIĘDZY WŁADZĄ USTAWODAWCZĄ I WYKONAWCZĄ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ ORAZ O SAMORZĄDZIE TERYTORIALNYM (tzw. Mała konstytucja):
Art. 70.
1. Samorząd terytorialny jest podstawową formą organizacji lokalnego życia publicznego.
2. Jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną jako istniejące z mocy prawa wspólnoty mieszkańców danego terytorium.
3. Przysługujące jednostce samorządu terytorialnego prawo własności i inne prawa majątkowe stanowią mienie komunalne.
4. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Pozostałe rodzaje jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa.
Art. 71.
1. Samorząd terytorialny wykonuje w ramach ustaw istotną część zadań publicznych, z wyłączeniem zadań zastrzeżonych ustawowo do kompetencji administracji rządowej.
2. Jednostki samorządu terytorialnego wykonują przysługujące im zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców.
3. W zakresie uregulowanym ustawami jednostki samorządu terytorialnego wykonują zadania administracji rządowej. W tym celu zostają wyposażone w odpowiednie środki finansowe.
4. Jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania za pośrednictwem swoich organów stanowiących i wykonawczych, swobodnie określając w granicach ustaw swoje struktury wewnętrzne.
Art. 72.
1. Wybory do organów stanowiących samorządu terytorialnego są powszechne, równe i odbywają się w głosowaniu tajnym.
2. Mieszkańcy mogą podejmować rozstrzygnięcia w drodze referendum lokalnego. Warunki i tryb przeprowadzenia referendum lokalnego określa ustawa.
ZAPISY KONSTYTUCJI 1997 (2 kwietnia):
Rozdział VII zawiera podstawowe zasady rządzące instytucją samorządu terytorialnego, którego podstawową jednostką jest gmina. Konstytucja zezwala jednocześnie na wprowadzenie ustawą innych jednostek samorządu terytorialnego i regionalnego. Konstytucja porusza również, w ogólnym zarysie, problem dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz wspomina o ich organach stanowiących i wykonawczych. Art. 172 zezwala jednostkom samorządu terytorialnego na zrzeszanie się i współpracę, również ze społecznościami lokalnymi innych państw.
ZAD 16.
Reforma administracyjna Polski weszła w życie 1 stycznia 1999 i wprowadziła 3-stopniową strukturę podziału terytorialnego. Oprócz województw rządowo-samorządowych i istniejących od 1990 roku gmin wprowadzono także powiaty. Reforma miała na celu budowę samorządności, usprawnienie działań władz w terenie i przybliżenie ich do obywatela. Zmniejszono liczbę województw z 49 do 16. Większość miast, które straciły prawa miast wojewódzkich, weszły do grupy powiatów grodzkich, czyli miast na prawach powiatu.
Efektem zmian było zmniejszenie roli wojewody na rzecz marszałka województwa i samorządu wojewódzkiego. Część obiektów dotąd będąca w gestii wojewody przeszła pod zarząd poszczególnych szczebli samorządowych. Wraz z ich przekazaniem, stopniowo przekazywano także narzędzia ich finansowania, w postaci: udziału w podatku dochodowym, udziału w podatku od osób prawnych, dotacji i subwencji.

ZAD 17
Zadania własne gminy:
Zadania można podzielić na zadania dotyczące:
- infrastruktury technicznej
- infrastruktury społecznej
- porządku i bezpieczeństwa publicznego
- ładu przestrzennego i publicznego
1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy.
W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i
przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania
ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia
w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) ochrony zdrowia,
6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
Cool

edukacji publicznej,
Zadania własne powiatu :

Podział zadań:
- ponadpodstawowa infrastruktura społeczna (szpitale)
- ponadpodstawowa infrastruktura społeczna (drogi powiatowe)
- porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli w wymiarze ponadgminnym
- ochrona środowiska i zagospodarowanie przestrzenne o charakterze ponadgminnym
- działalność organizatorska zmierzająca do rozwiązywania lokalnych problemów w tym przeciwdziałanie bezrobociu, wspieranie osób niepełnosprawnych, ochrona praw konsumenta
- zadania własne
W szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) edukacji publicznej,
2) promocji i ochrony zdrowia,
3) pomocy społecznej,
4) polityki prorodzinnej,
5) wspierania osób niepełnosprawnych,
6) transportu zbiorowego i dróg publicznych,
7) kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
Cool

kultury fizycznej i turystyki,
Zadania własne województwa :
ww. ustawy samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa, uwzględniającą w szczególności następujące cele:
1) pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej
2) pobudzanie aktywności gospodarczej,
3) podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,
4) zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,
Samorząd województwa prowadzi politykę rozwoju województwa, na którą
składa się:
1) tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy,
2) utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,
3) pozyskiwanie i łączenie środków finansowych: publicznych i prywatnych, w celu realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej
Samorząd Wojewódzki – wykonuje też zadania o charakterze wojewódzkim – określone ustawami – art. 14 uosw – wyliczenie enumeratywne.

1) edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego,
2) promocji i ochrony zdrowia,
3) kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
4) pomocy społecznej,
5) polityki prorodzinnej

Podział zadań samorządu na:
1) Własne – wszystkie te które nie zostały powierzone innym jednostkom  państwo nie może ingerować w celowość
- zadania dobrowolne
- zadania obowiązkowe

2) Powierzone – rząd ma prawo wydawać wytyczne

ZAD 18
Rada gminy – organ stanowiący i kontrolny gminy. Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, to rada nosi nazwę rady miejskiej; w gminach miejskich jest to rada miasta.
Radny ma:
- dbać o dobro wspólnoty
- ma utrzymywać stała więź z mieszkańcami
- mandat wolny
Radny może składać wnioski i interpelację do organów państwowych i instytucji działających na terenie gminy (nie wynika to z ustawy)
Radny który wniósł skargę lub wniosek powinien zostać poinformowany jak dana sprawa została załatwiona.
Radni mogą tworzyć kluby – kwestie organizacyjne określa statut gminy
Radny nie może:
- prowadzić działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy w której posiada mandat ani być zastępczą lub przedstawicielem w takiej działalności.
Wójt – Burmistrz – Prezydent
- monokratyczna egzekutywa Wybory – powszechne, równe, bezpośrednie, tajne Kandydat – min. 25 lat
- brak wymogu stałego zamieszkania na terenie gminy
Burmistrz – funkcjonariusz publiczny.
Walka z nepotyzmem - zakaz zatrudniania rodziny przez burmistrza
Kompetencje:
- organ wykonawczy
- projektuje uchwały
- gospodarowanie mieniem
- wykonanie budżetu (przygotowuje projekt)
- zatrudnianie, zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych gminy
- informowanie mieszkańców gminy o założeniach projektu budżetu, kierunkach
polityki społecznej i gospodarczej oraz wykorzystywaniu środków budżetowych.
Realizacja zadań własnych gminy – burmistrz podlega tylko Radzie
- kierowanie „sprawami bieżącymi gminy”.
- reprezentowanie gminy na zewnątrz
- wydawanie decyzji administracyjnych skierowanych bezpośrednio do konkretnego adresata.
Akty prawa miejscowego stanowione przez gminę
organy gminy mogą wydawać akty prawa miejscowego w zakresie:
- wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych
- organizacji urzędów
- zasad zarządu mieniem gminy
- zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Formy współdziałania między jednostkami samorządu gminnego:
-związki międzygminne
-stowarzyszenia gmin
-porozumienia międzygminne
-współpraca międzynarodowa gmin
związki międzygminne – specyficzne korporacje prawa publicznego tworzone przez samorządy gmin Związki tworzy się w celu efektywniejszego wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej. Na związek można przekazać wszystkie zadania z zakresu zadań własnych gmin, oprócz tych do których wymagane jest osobne upoważnienie ustawowe (np. stanowienie prawa miejscowego). Możliwe jest także przekazanie na związek zadań zlecony z zakresu administracji rządowej.
Porozumienie międzygminne- polegają na przekazaniu zadań jednej gminy innej gminie bez utworzenia odrębnej osoby prawnej
Jednostki Pomocnicze samorządu gminnego: sołectwo,dzielnice (osiedla)
Dzielnicajednostka podziału administracyjnego miasta obejmująca część jego terytorium: ulice, osiedla lub zwyczajowa nazwa części miasta,-
Sołectwo - jednostka pomocnicza gminy, której siedzibą jest zazwyczaj wieś sołecka, jednak duże wsie mogą składać się nawet z kilku sołectw. W gminach miejskich odpowiednikiem sołectwa jest osiedle (ewentualnie dzielnica). Obszar, zakres działania sołectwa i jego organów określa rada gminy w statucie.
Status Jednostek pomocniczych- Statut jednostki pomocniczej musi być zindywidualizowany Jednostka pomocnicza zarządza i korzysta z mienia komunalnego oraz rozporządza dochodami z tego źródła w zakresie określonym w statucie. Statut ustala
również zakres czynności dokonywanych samodzielnie przez jednostkę pomocniczą
w zakresie przysługującego jej mienia. Do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej rada gminy może upoważnić organ wykonawczy jednostki pomocniczej.

Sekretarz Gminy
- powoływany i odwoływany przez Radę na wniosek W/B/P
- burmistrz może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy sekretarzowi gminy  zazwyczaj sekretarz kieruje urzędem gminy.
- można łączyć stanowisko sekretarza ze stanowiskiem zastępcy burmistrza.

Skarbnik Gminy
- powoływany na wniosek burmistrza przez Radę
- główny księgowy gminy
- skarbnik kontrasygnuje czynności prawne związane z powstaniem zobowiązań finansowych.
- Odmowa podpisania  podpisuje na pisemne polecenie burmistrza, powiadamia o tym Radę i Regionalną Izbę Obrachunkową

Urząd Gminy/Miasta
- ma pomagać W/B/P, służyć pomocą itp. Służy też pomocą Radzie Miasta
- pracownicy działają w imieniu i z upoważnienia burmistrza
- struktura i organizacja – określa burmistrz nadając regulamin.
- burmistrz jest pracodawcą pracowników urzędu.

W ramach urzędu – występuje Urząd Stanu Cywilnego ale wojewoda może ustanowić kilka USC dla jednej gminy, lub jeden dla kilku gmin.
Kierownik USC- burmistrz, jednak Rada Miasta może powołać innego kierownika.

19. Rada powiatu to organ stanowiący i kontrolny samorządu powiatowego. Jego członkowie (radni) wybierani są w wyborach bezpośrednich w systemie wyborów proporcjonalnych.
W skład rady powiatu wchodzą radni w liczbie 15 w powiatach liczących do 40.000 mieszkańców oraz po dwóch na każde kolejne rozpoczęte 20.000 mieszkańców, ale nie więcej niż 29 radnych (art.9 ustawy o samorządzie powiatowym).
Zakres działania rady to:
• stanowienie prawa miejscowego
• wybór i odwołanie zarządu
• powołanie i odwołanie na wniosek starosty sekretarza powiatu i skarbnika powiatu
• uchwalenie budżetu
• stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz rozpatrywanie sprawozdań z działaności zarządu, w tym działalności finansowej
• rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały o udzielaniu bądź nieudzielaniu absolutorium dla zarządu z tego tytułu
Wybory do rady powiatu:
• radni wybierani w wyborach bezpośrednich
• w powiatach do 40000 mieszkańców wybieranych jest 15 radnych, oraz po dówch na każde następne rozpoczęte 20000 mieszkańców jednak nie więcej niż 29 radnych.
• bierne prawo wyborcze przysługuje osobie mającej prawo wybierania do danej rady
• czynne prawo wyborcze przysługuje każdemu 18-letniemu obywatelowi, który na stałe zamieszkuje na terenie danej gminy i jest wpisany w danej gminie do stałego rejestru wyborców
Powiat grodzki (miasto na prawach powiatu) jest gminą o statusie miasta, wykonującą zadania powiatu. We wszystkich miastach na prawach powiatu władzę wykonawczą sprawuje prezydent miasta
Organy w mieście na prawach powiatu (tj. rada miasta i prezydent miasta) wykonują kompetencje właściwe dla - odpowiednio - rady gminy i rady powiatu oraz wójta (burmistrza) i starosty

Zarząd powiatu - organ wykonawczy powiatu. W jego skład wchodzą starosta jako przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Zarząd wybierany jest przez radę powiatu. Liczy od 3 do 5 osób.
Najważniejsze zadania zarządu powiatu to:
1. wykonywanie budżetu powiatu,
2. przygotowywanie projektów uchwał rady powiatu,
3. gospodarowanie mieniem powiatu,
4. wykonywanie uchwał rady powiatu,
5. zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu.
Prezydent miasta na prawach powiatu wykonuje kompetencje należące do wójta (burmistrza) i starosty

Starosta organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi
sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz.
Starosta:
- zwoływanie i przewodniczenie obradom
- przygotowuje projekt porządku obrad zarządu
- określenie czasu i miejsca posiedzeń zarządu
- przygotowanie materiałów do obrad
- zapewnienie obsługi posiedzenia
- opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.
- stan klęski żywiołowej – Starosta działa na podstawie innych przepisów.
Inne sprawy – winien regulować statut

Art. 35 ust 2 i 3 uosp.
2. Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem służbowym
pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu
oraz zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży.
3. Starosta sprawując zwierzchnictwo w stosunku do powiatowych służb, inspekcji
i straży:
1) powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą,
a także wykonuje wobec nich czynności w sprawach z zakresu prawa
pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej,
2) zatwierdza programy ich działania,
3) uzgadnia wspólne działanie tych jednostek na obszarze powiatu,
4) w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami tych jednostek,
5) zleca w uzasadnionych przypadkach przeprowadzenie kontroli

Akty prawa miejscowego powiatu: W zakresie nie uregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, rada powiatu może wydawać powiatowe przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego albo dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, o ile przyczyny te występują na obszarze więcej niż jednej gminy.

Akty prawa miejscowego powiatu stanowi rada powiatu w formie uchwały, jeżeli ustawa upoważniająca do wydania aktu nie stanowi inaczej. W przypadkach nie cierpiących zwłoki powiatowe przepisy porządkowe może wydać Zarząd. Podlegają one zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady powiatu. Tracą moc w razie nieprzedłożenia ich do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia.

Starosta przesyła przepisy porządkowe do wiadomości zarządom gmin położonych na obszarze powiatu i starostom sąsiednich powiatów następnego dnia po ich ustanowieniu.

Akty prawa miejscowego podpisuje niezwłocznie po ich uchwaleniu przewodniczący rady powiatu i kieruje do publikacji.
Akty prawa miejscowego stanowione są w szczególności w sprawach:

• wymagających uregulowania w statucie,
• porządkowych,
• szczególnego trybu zarządzania mieniem powiatu,
• zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Uchwały rady i zarządu powiatu zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady (zarządu) w głosowaniu jawnym, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej.

Starostwo - urząd i siedziba starosty i władz administracyjnych powiatu, obszar podległy władzy starosty. Starostwo powiatowe jest jednostką pomocniczą, którą powołuje się w celu wykonywania poleceń zarządu powiatu i przewodniczącego zarządu oraz uchwał rady powiatu.
Zgodnie z ustawą o samorządzie powiatowym:
Powiatową administrację zespoloną stanowią:
• starostwo powiatowe,
• powiatowy urząd pracy, będący jednostką organizacyjną powiatu,
• jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.
Miasto na prawach powiatu:
• Miasta mające 31 XII 1998 roku powyżej 100 tyś mieszkańców i miasta które przestały być siedzibami województw.
• Długo trwał spór czy miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu czy powiatem wykonującym zadania gminy. Tę wciągającą dyskusję przerwał sejm wyraźnie wskazując, iż jest to gmina z kompetencjami powiatu.
• Organy miasta – stosuje się przepisy dotyczące gminy.
• Do miasta n.p.p. – w pierwszej kolejności stosuje się przepisy dotyczące gminy a w drugiej kolejności dotyczące powiatów.
20. WOJEWODZTWO - województwo oznacza: jednostkę samorządu terytorialnego - regionalną wspólnotę samorządową, największą jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej.
Województwo, tak jak gmina i powiat, ma wymiar społeczny. Kwalifikacja mieszkańców województwa jako wspólnoty następuje z mocy prawa. Przynależność do wspólnoty nie jest zatem uzależniona ani od rozstrzygnięcia organów województwa, ani od woli mieszkańców.
Z uwagi na to, że województwo jest podmiotem o charakterze terytorialnym, drugim jego elementem jest obszar.

ZADANIA:
Regionalne usytuowanie samorządu województwa sprawia, że jest on właściwy w sprawach określania strategii rozwoju województwa, realizowanej przez programy wojewódzkie, uwzględniającej zgodnie z ustawą następujące cele:
- pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców,
-pobudzanie aktywności gospodarczej,
- podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,
- zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,
- kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.
Sejmik województwa (potocznie: sejmik wojewódzki) jest organem stanowiącym i kontrolnym samorządu województwa, który tworzą radni, wybierani w wyborach bezpośrednich. Jego kadencja trwa cztery lata, licząc od dnia wyborów.
Sejmik jest przede wszystkim odpowiedzialny za rozwój cywilizacyjny w skali regionu, a więc za politykę regionalną.
Sejmik województwa wybiera ze swojego grona przewodniczącego i wiceprzewodniczących, którzy nie mogą wchodzić w skład zarządu województwa, a więc w skład organu wykonawczego.
Przewodniczący sejmiku województwa organizuje pracę tego sejmiku i prowadzi jego obrady. Może on powierzyć wykonywanie tych czynności jednemu z wiceprzewodniczących sejmiku. Przewodniczący sejmiku nie ma uprawnień do reprezentowania województwa na zewnątrz. Pełniona przez niego oraz przez wiceprzewodniczących funkcja ma charakter społeczny.
W skład sejmiku województwa wchodzą radni wybrani w wyborach bezpośrednich w liczbie trzydziestu w województwach liczących do 2 000 000 mieszkańców oraz po trzech radnych na każde kolejne rozpoczęte 500 000 mieszkańców. Liczba ta jest większa w bardziej zaludnionych województwach (wynosi ona maksymalnie 57 w województwie mazowieckim).
• Sejmik stanowi akty prawa miejscowego, w tym statut województwa (jest on uchwalany po uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów), zasady gospodarowania mieniem wojewódzkim, a także zasady i tryb korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
• Sejmik uchwala strategię rozwoju województwa oraz wieloletnie programy wojewódzkie. Do wyłącznej właściwości sejmiku należy również uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego.
• Sejmik uchwala także programy wojewódzkie służące realizacji ponadlokalnych i regionalnych celów publicznych.
• Do wyłącznej właściwości sejmiku należy podejmowanie uchwały w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej, podejmowanie uchwały w sprawie szczegółowości układu wykonawczego budżetu województwa.
• Sejmik uchwala również budżet województwa i określa zasady udzielania dotacji z budżetu województwa.
• Rozpatruje sprawozdania z wykonania budżetu, sprawozdania finansowe województwa oraz sprawozdania z wykonania wieloletnich programów województwa.
• Podejmuje uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi województwa z tytułu wykonania budżetu.
• Sejmik wybiera ponadto i odwołuje zarząd województwa, rozpatruje sprawozdania z jego działalności oraz powołuje i odwołuje, na wniosek marszałka województwa, skarbnika województwa, który jest głównym księgowym budżetu województwa.
Zarząd województwa jest organem wykonawczym samorządu województwa.
• W jego skład, liczący 5 osób, wchodzi marszałek województwa (jako przewodniczący), wiceprzewodniczący i członkowie. W pracach zarządu uczestniczy także, z głosem doradczym, skarbnik województwa. Członkostwa w zarządzie województwa nie można łączyć z członkostwem w organach gminy i powiatu, a także z zatrudnieniem w administracji rządowej oraz mandatem posła lub senatora.
• Marszałek województwa jest wybierany przez sejmik bezwzględną większością głosów. Następnie sejmik wybiera wicemarszałków oraz pozostałych członków zarządu wyłącznie na wniosek marszałka zwykła większością głosów w głosowaniu tajnym Marszałek kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje je na zewnątrz. Marszałek, wicemarszałkowie i pozostali członkowie zarządu mogą być wybrani spoza składu sejmiku województwa.
• Zarząd jest organem kolegialnym, uchwały podejmuje zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy składu zarządu w głosowaniu jawnym, chyba że przepisy ustawy przewidują głosowanie tajne. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos marszałka województwa. Skarbnik województwa uczestniczy w pracach zarządu i ma jedynie głos doradczy. Szczegółowe zasady i tryb działania zarządu określa statut województwa.
• Zarząd województwa jest uprawniony do wykonywania tych zadań samorządu województwa, które nie zostały zastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
• Do kompetencji zarządu wymienionych w przepisach ustawy o samorządzie województwa należą:
o wykonywanie uchwał sejmiku województwa,
o gospodarowanie mieniem województwa, w tym wykonywanie praw z akcji i udziałów posiadanych przez województwo,
o przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa,
o przygotowywanie projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego i programów wojewódzkich oraz ich wykonywanie,
o organizowanie współpracy ze strukturami samorządów regionalnych, także w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi,
o kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników,
o uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego (organu pomocniczego marszałka województwa),
o odpowiedzialność za prawidłowe wykonanie budżetu.

Marszałek województwa – przewodniczący zarządu województwa, organu wykonawczego samorządu województwa; urząd utworzony 1 stycznia 1999 ustawą z 1998 w ramach reformy administracyjnej.
Marszałek województwa organizuje pracę zarządu oraz urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje je na zewnątrz. Jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego oraz zwierzchnikiem służbowym jego pracowników, a także kierownikiem wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Ma kompetencję do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.
Wybierany jest przez sejmik województwa bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku, a odwoływany większością 3/5 głosów. Stanowisko to może zajmować także osoba spoza składu sejmiku.

Urząd marszałkowski
Zarząd województwa swoje zadania wykonuje przy pomocy urzędu marszałkowskiego, oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych lub wojewódzkich osób prawnych. Kierownikiem urzędu a zarazem zwierzchnikiem służbowym pracowników urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych jest marszałek województwa. Marszałek organizuje pracę zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje województwo na zewnątrz. Można zatem powiedzieć, że gospodarzem województwa jest marszałek – jako przedstawiciel wspólnoty samorządowej, którą tworzą wszyscy mieszkańcy województwa.
Wojewódzkie osoby prawne: Osoby wydające w imieniu Marszałka decyzje administracyjne
Jednostki organizacyjne samorządu wojewódzkiego? Np. wojewódzkie szpitale, wojewódzkie domy kultury itp..?
Akty prawa miejscowego:
1. Akty o charakterze wykonawczym
2. Ustrojowe przepisy wewnętrzne
Sejmik Wojewódzki – wyłączna właściwość prawodawcza – w zakresie i na podstawie ustaw.
Szczególnie przy stanowieniu:
1) Statutu Wojewódzkiego
2) Zasad Gospodarowania mieniem wojewódzkim
3) Zasad i trybu korzystania z wojewódzkich obiektów użyteczności publicznej.
Statut jest uchwalany po uzgodnieniu z premierem  ogłoszony w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym i Monitorze Polskim Brak Możliwości stanowienia przepisów porządkowych.
21. Finanse samorządu terytorialnego
Finanse samorządu terytorialnego i jego prawo finansowe stanowią część finansów publicznych i publicznego systemu prawa finansowego.
To zasoby i środki pieniężne oraz operacje finansowe polegające na gromadzeniu dochodów oraz dokonywaniu wydatków przez jednostki samorządu terytorialnego.
Finanse samorządu terytorialnego w systemie finansów publicznych państwa
Zakres uprawnień samorządu terytorialnego ogranicza się do spraw regionalnych. Samorząd terytorialny powinien zastępować państwo tam, gdzie znajomość warunków lokalnych zna lepiej. Jest to realizacja zasady subsydiarności oznaczającej, że władza publiczna nie powinna przeszkadzać obywatelom ani grupą społecznym w podejmowaniu i realizowaniu własnych inicjatyw. Finanse samorządu terytorialnego obejmują zjawiska i procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem przez organy jednostek samorządu terytorialnego i podległe tym organom jednostki organizacyjne.
Model zdecentralizowany
-charakteryzuje się jednoszczeblowością negocjacji na szczeblu przedsiębiorstwa. W przedsiębiorstwie zapadają rozstrzygnięcia dot. stosunków pracy
-nie ma organizacji pracodawców ale mogą się oni porozumiewać
-dominują układy zbiorowe pracy na szczeblu przedsiębiorstwa, brakuje koordynacji przy ich zawieraniu na szczeblu kraju
-przewaga związków zawodowych poza przedsiębiorstwem lub w ogóle ich nie ma
-niskie uzwiązkowienie, mały odsetek należy do związków zawodowych.
Przenoszenie, przekazywanie zadań i kompetencji z organów państwowych na organy samorządowe. Temu przenoszeniu musi towarzyszyć wyposażenie samorządów w majątek i odpowiednie źródła dochodów.
Model scentralizowany
-dominacja negocjacji na szczeblu ponad zakładowym
-w negocjacjach biorą udział organizacje pracodawców
-wieloszczeblowość negocjacji, związki zawodowe, organizacje pracodawców, rząd.
-strony negocjujące wpływają na politykę państwa, ekonomiczną, społeczną, te rozwiązania które wpływają na poziom życia
-wysoki stopień uzwiązkowienia ale na szczeblu zakładu pracy związki zawodowe są słabe, silne są na szczeblu ponad zakładowym.
Gospodarka budżetowa jednostek samorządu terytorialnego w Polsce W zakres terminu procedura (gospodarka) budżetowa wchodzą poszczególne jego fazy: opracowanie projektu budżetu, uchwalenie budżetu, wykonywanie budżetu i kontrola jego wykonania. Definicja budżetu jednostki samorządu terytorialnego znajduję się w Ustawie z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych; art. 109 ust. 2.
Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwalany w formie uchwały budżetowej, która stanowi podstawę gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego.
Procedury budżetowe obowiązujące jednostki samorządu terytorialnego są niemalże takie same jak procedury dotyczące budżetu państwa, przy czym rolę Sejmu spełniają organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, a rządu – zarząd jednostek samorządu terytorialnego.
Do budżetu mogą być udzielane dotacje przedmiotowe dla zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych, przy czym art. ust. 10 ustawy wymaga, aby łączna dotacja dla zakładu budżetowego nie przekroczyła 50 % jego dochodów własnych. Z budżetu mogą być również udzielane dotacje podmiotowe, ale wyłącznie imienne określonym podmiotom publicznym i tylko na cele publiczne, związane z realizacją zadań określonego stopnia samorządu terytorialnego.
Budżet i jego budowa Obecnie zagadnienia budżetu reguluje ustawa Finanse publiczne z dnia 26 listopada 1998 roku: „Budżet państwa jest rocznym planem finansowym obejmującym dochody i wydatki państwa. Budżet państwa jest uchwalany przez Sejm na okres roku kalendarzowego w formie ustawy, zwanej ustawą budżetową. Ustawa budżetowa zapewnia realizację założeń polityki społeczno-gospodarczej państwa przyjętych przez Sejm."
Budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego. Najtrafniej można określić cechy budżetu za pomocą zasad budżetowych. Zasady budżetowe to postulaty nauki pod adresem ustawodawstwa i praktyki, dotyczące prawidłowej organizacji i funkcjonowania gospodarki budżetowej, w celu optymalnej realizacji jej zadań.
Zasady budżetowe
- zasadę uprzedniości postuluje uchwalenie budżetu przed okresem, w jakim ma być wykonywany.
- zasadę zupełności postuluje odrębne ujęcie wszystkich dochodów i wydatków.
- zasadę jedności, postuluje, by dochody i wydatki organu prawa publicznego były ujęte w jednym budżecie.
- zasadę specjalizacji, postuluje by dochody i wydatki budżetowe były odpowiednio uporządkowane.
- zasadę ogólności, postuluje, by dochody budżetowe stanowiły źródło pokrycia dla wszelkich wydatków budżetowych.
- zasadę jawności. postuluje ujawnienie procedury planowania, uchwalania i wykonywania budżetu oraz samej ustawy budżetowej.
Procedura uchwalania budżetu Procedura budżetowa jest to proces prawnie określonych zasad postępowania z budżetem. Uchwalenie i rozpatrywania przez Sejm projektów ustaw odbywa się według ściśle określonych procedur budżetowych, które obejmują kolejne następujące po sobie fazy postępowania nazywane tradycyjnie „czytaniami”. Regulamin Sejmu RP uchwalony uchwała z dnia 30 lipca 1992 roku (ze zmianami), przewiduje rozpatrywanie projektów ustaw w trzech czytaniach. Szczególny charakter ustawy budżetowej przejawia się w tym, że zawarte w niej normy mają charakter konkretny i indywidualny, a ich obowiązywanie jest ograniczone do odcinka czasu określonego rokiem budżetowym. Szczególny tryb postępowania związany jest również z faktem, konstytucyjnego ograniczenia do 4 miesięcy (zgodnie z art. 225 Konstytucji) od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej, czasu trwania postępowania ustawodawczego . W tym czasie ustawa ma być przedłożona Prezydentowi RP do podpisu. W przeciwnym przypadku prezydent może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Polski system prawny przewiduje uczestnictwo obydwu izb parlamentu w uchwalaniu ustawy budżetowej. W tym wypadku szczególny tryb postępowania ustawodawczego wyraża się w ograniczeniu uprawnień Senatu w stosunku do zasad ogólnych trybu ustawodawczego. Tak więc Senat nie ma prawa odrzucenia ustawy budżetowej uchwalonej przez Sejm. Projekt ustawy budżetowej zwyczajowo przedstawia na posiedzeniu plenarnym sejmu Premier albo Minister Finansów. Jest to obszerne wystąpienie tzw. „expose budżetowe". W ten sposób w ogólnym zarysie prezentuje główne założenia, zadania państwa oraz koncepcje polityki finansowej na rok budżetowy.
Wykonanie budżetu Polega na gromadzeniu dochodów oraz dokonywaniu wydatków ustalonych w ustawie budżetowej w ramach zakreślonych w zakreślonych klasyfikacją budżetową. Do tego służy, opracowany przez rząd układ wykonawczy budżetu państwa, zawierający szczegółowy podział dochodów i wydatków budżetowych. Wydatkowanie środków budżetowych wiąże się z uruchomieniem tzw. Kredytów budżetowych. Są one uruchamiane przez Ministerstwo Finansów na rzecz głównych dysponentów budżetu, którzy są upoważnieni do ich przekazywania podległym ich jednostkom. Kredyty otwiera się na ogół na okresy, krótsze niż 1 rok (zwykłe 2 razy do roku)
W trakcie wykonywania budżetu uchwalonego uprzednio przez parlament dopuszcza się możliwość wprowadzenia zmian jednak nie zbyt często aby nie naruszały planowanych podstawowych propozycji gospodarczych. Zmiany odbywają się wg przepisów:
1.Zwiększa się, niektóre pozycje wydatków budżetowych zmniejszając jednocześnie inne pozycje wydatków.
2.Zwiększanie wydatków bez ograniczenia pozostałych zaplanowanych wydatków budżetowych obejmuje też, rezerwy ogólne i celowe. Rezerwy są ważnym instrumentem zapobiegającym zakłóceniom w gospodarce budżetowej i wykorzystuje się na powiększenie wydatków związanych a zaplanowanym zadaniem, których koszty niespodziewanie znacznie wzrosły. Podobną role odgrywają gdy dochody okazały się niższe od zaplanowanych. Nie wykorzystane rezerwy zmuszają deficyt lub zwiększają nadwyżkę. W przypadku pomyślnego przebiegu wykonanego planu budżetowego rezerwy budżetowe mogą być podstawą do zwiększenia wydatków związanych z polepszeniem standardów świadczonych, przez państwo usług lub ze zwiększeniem pieniężnych świadczeń na rzecz ludności. Podobną rolę do rezerw spełni nadwyżka budżetowa (różnica między dochodami i wydatkami) wpływać może też na równowagę rynkową. Może też służyć zabiegom deflacyjnym w warunkach występującej inflacji.
3.Zasada krasowego wykonania (zamykanie budżetu). Upoważnienie rządu do dokonywania wydatków wygasa z końcem roku budżetowego (kalendarzowego). Nie zrealizowane zobowiązania powinny znaleźć pokrycie w środkach budżetu ustalonego na rok następny.
Dochody jednostek samorządu terytorialnego
Podstawa prawna: ustawa z dn. 26. 11. 1998r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2003 (Dz. U. Nr 150, poz. 983 z późn. zm.).
Źródła dochodów: podatki, opłaty (tylko gmina), subwencja ogólna, dotacje celowe,
dochody z majątku własnego, dochody jednostek budżetowych, gospodarstw pomocniczych i zakładów budżetowych, odsetki od środków gromadzonych na rachunkach bankowych,
inne dochody wskazane w art. 4 ustawy (dochody fakultatywne).
Klasyfikacja dochodów Dochody publiczne obejmują wszelkie wpływy uzyskiwane przez podmioty prowadzące publiczną działalność finansową. Można je podzielić na dochody publiczne budżetowe i dochody publiczne pozabudżetowe. Pierwsze z nich to strumienie środków pieniężnych znajdujące odzwiercie¬dlenie w budżecie. Dochody po¬zabudżetowe są strumieniami środków pieniężnych nie ujętymi w budżecie, aczkolwiek mogą być z nim powiązane.
Ze względu na dużą różnorodność dochodów publicznych można je kla¬syfikować również przyjmując trzy następujące kryteria:
• ekonomiczne, wskazanie źródła pochodzenia dochodów publicznych.
• prawne, umożliwia podział dochodów publicznych na: - przymusowe i dobrowolne, - bezzwrotne i zwrotne,
- odpłatne i nieodpłatne, - zasadnicze i uboczne.

SundayForever

Efektem zmian było zmniejszenie roli wojewody na rzecz marszałka województwa i samorządu wojewódzkiego. Część obiektów dotąd będąca w gestii wojewody przeszła pod zarząd poszczególnych szczebli samorządowych. Wraz z ich przekazaniem, stopniowo przekazywano także narzędzia ich finansowania, w postaci: udziału w podatku dochodowym, udziału w podatku od osób prawnych, dotacji i subwencji.