P.W.S.Z

Piotr

1. DEFINICJE I PODZIAŁY ŹRÓDEŁ.
1) Kryterium postaci fizycznej
a) piśmiennicze
-niepublikowane(rękopis, praca licencjacka)
-publikowane(czasopisma)
b) niepiśmiennicze
-oglądowe(wizualne)
-słuchowe(audialne)
-oglądowo-słuchowe(audialno-wizualne)
2) Kryterium nośnika fizycznego
-źródła na nośnikach tradycyjnych.
-źródła na nośnikach niepapierowych (mikrofilmy).
-źródła na nośnikach elektronicznych.
3) Kryterium miejsca powstania
-naukowe (w trakcie działalności badawczej ludzi)
-techniczno-ekonomiczne
-społeczno-ekonomiczne
-artystyczne
-społeczno-kulturalne
4) Kryterium sposobu wydania
-wydawnictwa zwarte
-wydawnictwa ciągłe
-druki ulotne (do 4 stron, ulotki, ogłoszenia)
5) Kryterium pochodzenia
-pierwotne -wtórne -pochodne
6) Kryterium cech wydawniczo-formalnych i piśmienniczych
-samoistne piśmienniczo i wydawniczo, np. książki.
-samoistne piśmienniczo i niesamoistne wydawniczo, np. artykuł w pracy zbiorowej.
-niesamoistne piśmienniczo i wydawniczo, np. rozdział książki, hasło w encyklopedii.
2. ŻRÓDŁA PIERWOTNE, WTÓRNE, POCHODNE.
Źródło pierwotne - każda publikacja, która zawiera oryginalny opis badań , obserwacji, spostrzeżeń, teorii, hipotez własnych autora. Naukowe źródła pierwotne stanowi ą głównie oryginalne publikacje naukowe które znalazły swoje miejsce w uznanych czasopismach naukowych, ale do źródeł tych można też zaliczyć prace dyplomowe, doktorskie, rozdziały w fachowych książkach, niektóre traktaty. W naukach historycznych za źródła pierwotne uważa się teksty oryginalnych dokumentów - listy znanych postaci historycznych, ich pamiętniki i autobiografie, relacje naocznych świadków zdarzeń , dokumenty urzędowe, teksty traktatów, ustaw, itp.
Źródło wtórne – każda publikacja, która nie stanowi opisu oryginalnych badań, obserwacji, spostrzeżeń, teorii lub hipotez własnych autora, lecz gromadzi i prezentuje dane pochodzące od innych autorów.
Do źródeł wtórnych zalicza się:
-naukowe publikacje przeglądowe
-książki naukowe o charakterze przeglądowym
-podręczniki
-większość encyklopedii, almanachów, słowników, kalendarzy, itp.
-wszelkie bazy danych gromadzące dane nie oparte o bezpośrednie obserwacje i eksperymenty, lecz tworzone w oparciu o informacje ze źródeł pierwotnych
-opracowania źródłowych tekstów historycznych, o ile nie zawierają oryginalnych teorii i hipotez stawianych przez autora opisu na podstawie tych że tekstów
-artykuły prasowe nie posiadające charakteru dokumentalnego (reportażowego ani wywiadu), tj. felietony, eseje, recenzje, komentarze prasowe, "słowa od redakcji", itp.
-teksty techniczne pisane na podstawie źródeł pierwotnych, np.: przeglądy patentów, zbiorcze opisy rozwiązań technicznych, wtórne teksty instruktażowe pisane na podstawie zbiorów instrukcji oryginalnych, itp.
Źródła pochodne – powstają na podstawie źródła pierwotnego poprzez odzwierciedlenie cech wydawniczo-formalnych, informują o treści i służą do identyfikacji i odnalezienia źródła. Np. opisy bibliograficzne, katalogi biblioteczne.
3. WYDAWNICTWA ZWARTE I CIĄGŁE patrz pytanie 44

4. PODZIAŁY ŹRÓDEŁ NA GRUNCIE HISTORII
Joachim Lelewel
-NIEME (twory przyrodzenia)
-PIŚMIENNE (księgi, dokumenty)
-USTNE (pieśni, podania)
5. RODZAJE PRAC NAUKOWYCH
Monografia - praca naukowa omawiająca jakieś zagadnienie w sposób wyczerpujący. Zebranie i omówienie wszystkich dostępnych informacji dotyczących bezpośrednio danego zagadnienia.
Wydawnictwo źródłowe - Aby uchronić dokumenty od zaginięcia oraz ułatwić korzystanie z nich, historycy publikują źródła. Praca nad wydawaniem źródeł jest niezwykle uciążliwa, wymaga dużej dokładności i sumienności, jednak że oddaje ogromne usługi pracy badawczej. Do wydawcy należy analiza zachowanych rękopisów danego źródła, odczytanie ich oraz ustalenie (w odniesieniu do źródeł średniowiecznych najczęściej przez różne odpisy) pierwotnego brzmienia tekstu źródła i wskazanie możliwych niedokładności, jakie zakradły się w jego opisach. Publikujący rozwiązuje zawarte w źródłach skróty, objaśnia znaczenie wyrazów czy określonych zwrotów i podaje, skąd je zapożyczono. Wydawca docieka autentyczności i wiarygodności wydawanego tekstu poprzez ustalanie czasu jego powstania, autorstwa, analizę treści i często także porównywanie opracowywanego źródła z innymi współczesnymi
mu tekstami. Wydawnictwo źródłowe składa się zwykle ze wstępu, w którym publikujący omawia poruszone wyżej problemy, i z tekstu źródła, w języku oryginału lub tłumaczeniu polskim, opatrzonego komentarzem, który zawiera objaśnienie występujących skrótów, utożsamienie miejscowości i osób oraz wskazówki co do datowania zawartych w źródle faktów
Recenzja, Praca zbiorowa, Artykuł naukowy.
6. KLASYFIKACJA PUBLIKACJI NAUKOWYCH D. DROGANA
Źródła pierwszego stopnia – oryginalne sprawozdania naukowe i opracowania przynoszące nową wiedzę
Źródła drugiego stopnia – prace korzystające ze źródeł pierwszego stopnia, będące często ich kompilacją, raczej przetworzona niż nowa wiedza.
Źródła trzeciego stopnia – publikacje mające służyć pomocą w odszukaniu źródeł pierwszego i drugiego stopnia (np. bibliografie, katalogi biblioteczne) czyli odpowiedniki źródeł pochodnych na gruncie informacji naukowej.
7. WYDAWNICTWA INFORMACJI POŚREDNIEJ I BEZPOŚREDNIEJ
Wydawnictwa informacji bezpośredniej – podają wiadomości z różnych dziedzin życia umożliwiające szybkie dotarcie d poszukiwanej informacji np. słowniki, encyklopedie
Wydawnictwa informacji pośredniej – zawierają informacje o innych źródłach informacji np. bibliografie, katalogi.
8. DEFINICJE I FUNKCJE BIBLIOGRAFII
BIBLIOGRAFIA (gr. Biblion – książka i Graphein – pisać ) – uporządkowany spis źródeł dobranych wg ustalonych kryteriów, sporządzony wg ustalonych zasad oraz spełniający określone zadania informacyjne i ewidencyjno-dokumentacyjne.
Definicje bibliografii – 1) uporządkowany spis źródeł , 2) umiejętność praktycznego sporządzania bibliografii, 3) jedna z dziedzin nauki o książce.
Funkcje bibliografii: 1) informacyjne, 2) pomoc bibliotekarzom, 3) funkcje ewidencyjno-dokumentacyjne.
9. KRYTERIA PODZIAŁU BIBLIOGRAFII
a) kryterium doboru materiałów do bibliografii
b) kryterium zasięgu i zakresu bibliografii
c) kryterium chronologiczne
d) kryterium metody opracowania bibliografii
e)kryterium stopnia rozwinięcia opisów bibliograficznych
10. 11. 12. PODZIAŁ BIBLIOGRAFII WG KRYTERIUM DOBORU MATERIAŁÓW i ich rodzaje
1. wydawniczo-formalne – dobór uwzględnia cechy wydawniczo-formalne źródeł , tzn. język, w jakim zostały napisane, czas powstania i wydania; forma wydawnicza lub piśmiennicza; autor; do bibliografii uwzględniających cechy wydawniczo-formalne źródeł należą: bibliografie narodowe, regionalne i lokalne podmiotowe, osobowe
(podmiotowe), bibliografie form wydawniczych i piśmienniczych
2. treściowe (rzeczowe) - dobór uwzględniający treść źródeł : bibliografie wielkich działów piśmiennictwa, bibliografie dziedzin, bibliografie zagadnień (regionalne przedmiotowe, osobowe przedmiotowe, zagadnień ogólnych)
13. ZASIĘGI ZAKRES BIBLIOGRAFII
cechy wydawniczo-formalne wyznaczają ZASIĘG BIBLIOGRAFII
cechy treściowe wyznaczają ZAKRES BIBLIOGRAFII
ZASI Ę G BIBLIOGRAFII
a) TERYTORIALNY – uwzględnia się terytorium, na jakim źródła zostały wytworzone; pełny – bibliografie narodowe, ograniczony – regionalne i lokalne.
b) CHRONOLOGICZNY – czas powstania lub wydania źródła
c) JĘZYKOWY – określa język źródeł zarejestrowanych w bibliografii, kryterium doboru jest język źródeł .
d) WYDAWNICZY – kryterium formy wydawniczej zarejestrowanych źródeł np. bibliografie wydawnictw ciągłych –
Bibliografia Wydawnictw Ciągłych.
e) PIŚMIENNICZY – kryterium forma piśmiennicza źródeł , np. bibliografie słowników, encyklopedii.
ZAKRES PEŁNY – bibliografie obejmujące źródła różnej treści z wszystkich źródeł
ZAKRES OGRANICZONY – źródła z zakresu jednej lub kilku dziedzin pokrewnych dotyczące określonych zagadnień .
14. RODZAJE BIBLIOGRAFII WG KRYTERIUM ZASIĘGU I ZAKRESU BIBLIOGRAFII
1) BIBLIOGRAFIE OGÓLNE – posiadające pełen zakres i zasięg, spis kompletnej produkcji wydawniczej przynajmniej jednego narodu lub państwa – bibliografia narodowa.
2) BIBLIOGRAFIE SPECJALNE – posiadają ograniczony zasięg i zakres – wszystkie treściowe i wydawniczo-formalne z wyjątkiem narodowych.
15. RODZAJE BIBLIOGRAFII WG KRYTERIUM CHRONOLOGICZNEGO
1) RETROSPEKTYWNE – bibliografie ogólne i specjalne rejestrujące piśmiennictwo wydane w ściśle określonym i zamkniętym odcinku czasu.
2) BIEŻĄCE – wykazują na bieżąco źródła ukazujące się w pewnych odcinkach czasu np. Bibliografia Zawartości czasopism.
3) PROSPEKTYWNE – anonsują publikacje jeszcze nie wydane lecz zapowiadane np. katalogi wydawnicze.
16. RODZAJE BIBLIOGRAFII WG KRYTERIUM METODY OPRACOWANIA BIBLIOGRAFII
#BIBLIOGRAFIE POD WZGLĘDEM DOBORU MATERIAŁÓW I SELEKCJI
1) kompletne – bibliografie narodowe, bibliografie osobowe
2) selekcyjne – bibliografie specjalne treściowe dziedzin i zagadnień
#BIBLIOGRAFIE POD WZGLĘDEM METODY OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO
1) prymarne – opis opiera się na autopsji
2) pochodne – opisy przejęte z innych źródeł
17.RODZAJE BIBLIOGRAFII WG KRYTERIUM STOPNIA ROZWINIĘCIA OPISÓW BIBLIOGRAFICZNYCH
REJESTRACYJNE – zawierają same opisy bibliograficzne bez dodatkowych informacji.
ADNOTOWANE – opis jest uzupełniony adnotacją wyjaśniającą lub zawartościową .
ANALITYCZNE – oprócz opisu zawiera analizę, dokładniejszą informację o treści źródła.
18. FORMY PIŚMIENNICZE I WYDAWNICZE BIBLIOGRAFII
Formy piśmiennicze:
-spis - zestawienie pozycji bibliograficznych w określonym porządku
-omówienia bibliograficzne lub prezentacje stanu badań w danej dziedzinie
-monografie bibliograficzne
Formy wydawnicze
-publikowane jako wydawnictwa samoistne
-publikowane jako wydawnictwa niesamoistne
19. 20. 21. UKŁADY WEWNĘTRZNE BIBLIOGRAFII
Układy formalne polegają na mechanicznym uporządkowaniu opisanego materiału (alfabetycznie, chronologicznie, topograficznie, typograficznie – wg ośrodków drukarskich).
Układy rzeczowe szeregują pozycje opisów bibliograficznych w pewne grupy wg kryteriów treściowych, biorąc pod uwagę temat i jego ujęcie. Układ wg kolejności logicznej: działowy i systematyczny. Układ grup rzeczowych w kolejności alfabetycznej: klasowy i przedmiotowy.
Układ krzyżowy to połączenie formalnego z rzeczowym. Każdy dokument odszuka ć możemy pod hasłem tytułowym, autorskim i hasłem przedmiotowym.
22. STRUKTURA BIBLIOGRAFII W WERSJI DRUKOWANEJ
Aparat pomocniczy – indeksy, wykazy i skorowidze.
Zrąb główny – materiał opisany w postaci pozycji bibliograficznych, spis bibliograficzny.
23. RODZAJE INDEKSÓW
1) autorski – nazwiska autorów, współautorów, redaktorów...
2) alfabetyczny – nazwiska autorów, tytuły prac anonimowych, prac zbiorowych
3) osobowy – autorzy i osoby będące przedmiotem opracowań
4) przedmiotowy – tematy źródeł
5) krzyżowy – autorzy, tytuły oraz ważniejsze tematy
6) indeks nazw geograficznych – nazwy miejscowości, krajów....
24. 25. 26. BIBLIOGRAFIA NARODOWA
Bibliografia ogólna o nieograniczonym zakresie i zasięgu. Rejestruje całość piśmiennictwa danego kraju. Kryteria doboru materiałów: kryterium języka i narodowości: rejestruje się całą produkcję wydawniczą w danym języku niezależnie od miejsca wydania, kryterium państwowości – cały dorobek wytwórczy opublikowany w granicach państwa, także w innych językach.
W skład polskiej bieżącej bibliografii narodowej wchodzą :
1) Przewodnik Bibliograficzny – Tygodnik. Opisy bibliograficzne na podstawie egzemplarza obowiązkowego.
Układ systematyczny, 9 działów głównych, 62 działy szczegółowe.
2) Bibliografia Zawartości Czasopism – Miesięcznik. Układ działowy.
3) Bibliografia Wydawnictw Ciągłych – Rocznik. Układ alfabetyczny.
4) Polonica Zagraniczne. Bibliografia – Rocznik. Zawiera opisy publikacji wydawanych za granicą w języku polskim, także napisanych przez Polaków lub o Polsce. Układ rzeczowy.
28. RODZAJE OPISÓW BIBLIOGRAFICZNYCH
REJESTRACYJNY – zawiera dane znajdujące się na karcie tytułowej książki podane w ustalonym porządku: autor, tytuł, podtytuł, miejsce i rok wydania, wydawca i cechy wydawnicze: format, objętość i technika wydawnicza.
ADNOTOWANY – zawiera bliższe informacje o zawartości książki, a więc krótkie omówienie jej treści oraz wiadomości o autorze.
SKRÓCONY – zawiera tylko nazwisko autora, tytuł , miejsce i rok wydania.
29.OPIS BIBL KSIĄŻKI DO 3 AUTORÓW
NP. Swieżawski A., Warsztat naukowy historyka, Lublin 2003.
30.OPIS BIBL KSIĄŻKI POWYŻEJ 3 AUTORÓW
NP. Ustroje państw współczesnych, E. Gudlewicz i in., Miączyn 2000.
31. OPIS PRACY ZBIOROWEJ POD REDAKCJĄ
NP. Kultura narodowa i polityka, red. J. Kurczewska, Warszawa 1987.
32.OPIS ARTYKUŁU W PRACY ZBIOROWEJ
NP. Niczyporuk J., Zadania gospodarcze samorządu, [w]: Państwo, ustrój, samorząd, red. M. Chmaj, Lublin 2003, s. 163-165.
33.OPIS ARTYKUŁU W CZASOPIŚMIE
NP. Pawluczuk W., Polityka na Ukrainie, „Nowomos- Kwartalnik Polityczny” 1997 nr 12, s. 123-127.
34. OPIS RECENZJI NIE POSIADAJĄCEJ WŁASNEGO TYTUŁU
NP. Miś A., Tatarzy 1455-1544, Białystok 1999, rec. E. Szyna, „Przegląd Zachodni” 2001 nr 1, s. 34-37.
35. OPIS RECENZJI POSIADAJĄCEJ WŁASNY TYTUŁ
NP. Olek E., Polonia w Danii, Lublin 1994, rec. A Witor, Jak Polacy trafili do Danii, „Przegląd Zachodni” 1995 nr 5, s. 10-17.
36.OPIS MATERIAŁÓW ARCHIWALNYCH
NP. Archiwum Państwowe w Białymstoku, KW PPR, sygn. 3/V/3, k. 33-34.”Protokół zebrania inteligencji należącej do PPR w Białymstoku z dnia 13 stycznia 1987 roku w Białymstoku”.
37.OPIS INFORMACJI Z GAZETY
NP. Skalski E., Budżet w obróbce, „Gazeta Wschodnia” nr 33 z 13.03.1998, s.4.
38. OPIS WYWIADU
NP. Wałęsa L., Polityka, rozm. przep. L. Kot, „Kosmopolitan” 2001 nr 2, s. 2-6.

42. SYSTEM PRZECHOWYWANIA ZBIORÓW W BIBLIOTEKACH
1. SYSTEM NUMERUS CURRENS (numer bieżący) - polega na porządkowaniu źródeł wg kolejności wpływu, korzystanie ze zbiorów biblioteki możliwe jest za pośrednictwem katalogów i poprzez złożenie rewersu.
2. SYSTEM DZIAŁOWO-ALFABETYCZNY – system polegający na porządkowaniu zbiorów w sposób logiczny; księgozbiór jest podzielony na działy, zawierające zbiory z jednej dziedziny, w ramach działu obowiązuje porządek alfabetyczny; w sprzyjających warunkach lokalowych i przy zbiorach małej wielkości umożliwia tzw. Wolny dostęp do półek.
43. RODZAJE ZBIORÓW BIBLIOTECZNYCH
A) PIŚMIENNICZE
1. rękopisy - powstałe przed wynalezieniem druku i późniejsze
2. starodruki - książki drukowane przed rokiem 1800, wśród nich inkunabuły (najstarsze, najcenniejsze druki), pierwsze drukowane książki, które ukazały się przed rokiem 1501, wśród nich tzw. białe kruki lub cymelia
3. druki nowe - książki wydane po roku 1800
4. wydawnictwa współczesne
a) publikowane
-wydawnictwa zwarte
-wydawnictwa ciągłe
b) niepublikowane
B) NIEPIŚMIENNICZE (przezrocza, kasety video, taśmy magnetofonowe, obrazy, rysunki, płyty CD)
44.RODZAJE KSIĘGOZBIORÓW.
1) wydawnictwo zwarte - publikacja wydana od razu jako całość lub publikacja o przewidzianym zakończeniu
a) książki
b) broszury (5-48 stron w praktyce międzynarodowej)
c) odbitki - artykuł z czasopisma lub pracy zbiorowej wydrukowany osobno z tego samego składu drukarskiego, stanowi część większej publikacji, ale nadano mu własny tytuł i odrębną numerację stron.
d) nadbitki - artykuł z czasopisma lub pracy zbiorowej wydrukowany osobno z tego samego składu drukarskiego, bez zmiany numeracji stron, z tytułem nagłówkowym.
2) wydawnictwo ciągłe - wydawnictwo o nieplanowanym z góry zakończeniu, jest numerowane lub co najmniej datowane i posiada zawsze ten sam tytuł
a) periodyczne - ukazujące się regularnie w stałych odstępach czasu.
-czasopisma (od tygodnika do rocznika)
-gazety (częstotliwość większa od tygodników)
b) zbiorowe ciągłe - składające się z tomów podzielonych na zeszyty, obejmujące prace różnych autorów, wspólny tytuł i numeracja tomów, ale ukazują się nieregularnie.
c) wydawnictwo seryjne - składające się z oddzielnych tomów, z których każdy stanowi samoistną całość pod względem edytorskim, ale poza tytułem własny zawiera tytuł serii; obejmują książki samoistne piśmienniczo i wydawniczo o wspólnej tematyce, posiadające wspólny tytuł serii i szatę graficzną .
3) zbiory specjalne - to pojęcie, które pojawiło się w bibliotekarstwie już w połowie XIX wieku, kiedy to pojawiła się
koncepcja wyodrębnienia z ogólnych zbiorów pewnych zespołów obiektów ze względu na ich cechy formalne. Były to przeważnie rękopisy, kartografia, ikonografia, najstarsze druki - inkunabuły, zbiory szczególnie cenne, rzadkości o charakterze muzealnym. Na przełomie XIX i XX wieku wyodrębniono zbiory fotografii, nut. Dziś mianem tym określa
się zespoły materiałów bibliotecznych wymagające szczególnych sposobów opracowania, udostępniania i
konserwowania. Są to grupy dokumentów wymagające z różnych względów innego niż "zwykłe" druki traktowania. Jest jeszcze jeden moment wyróżniający zasób zbiorów specjalnych w bibliotece a przynajmniej jego starszą część - ich wartość zabytkowa, pochodzenie, wiek oraz zainteresowanie jakie wzbudzają zwłaszcza wśród przedstawicieli nauk historycznych.
45. RODZAJE KATALOGÓW BIBLIOTECZNYCH
1) FORMALNE 2) RZECZOWE
ALFABETYCZNY TEMATOWE (przedmiotowy)
TYTUŁOWY UJĘCIOWE (działowy, systematyczny, klasowy)
1) FORMALNE
To grupa katalogów, które porządkują informacje o zbiorach bibliotecznych według cech nie związanych bezpośrednio z treścią dokumentu (książki, kasety czy czasopisma), a więc według cech formalnych. Możemy z nich korzysta ć, jeśli znamy cechy formalne dokumentu (autora, tytuł ). Najłatwiej korzysta się z katalogu alfabetycznego. Karty katalogowe są w nim ułożone w porządku alfabetycznym według haseł autorskich i tytułowych (hasła tytułowe mają dokumenty będące pracami zbiorowymi lub anonimowymi). Obowiązuje alfabet polski z dodaniem liter X, Q, V. W katalogu tytułowym hasłem jest tytuł dokumentu. Karty katalogowe są również szeregowane alfabetycznie.
2) RZECZOWE
Katalog rzeczowy grupuje dokumenty według ich treści (tematu lub dziedziny). Korzystamy z niego, jeśli poszukujemy dokumentów na określony temat. W obrębie działów obowiązuje kolejność alfabetyczna. Korzystamy z niego, gdy nie znamy autora lub tytułu dokumentu. Zwykle mają one charakter cząstkowy, to znaczy nie obejmują całych zbiorów biblioteki.
Katalog PRZEDMIOTOWY szereguje informacje o zbiorach według alfabetycznie ułożonych haseł przedmiotowych. Hasłem jest przedmiot, czyli temat książki (lub innego dokumentu). Temat wyrażony jest za pomocą wyrażenia jedno-, rzadziej wielowyrazowego. Hasła rozwinięte przyjmują postać: temat - określnik. Jeśli liczba określników jest większa są one uporządkowane w stałej kolejności: temat - określnik treściowy - określnik lokalizujący - określnik formalny.
Katalog SYSTEMATYCZNY porządkuje informacje o zbiorach biblioteki według powiązanych ze sobą hierarchicznie grup.
Mamy dziesięć grup podstawowych (działów głównych) oznaczonych cyframi 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. Każdy z nich dzieli się na dziesięć poddziałów (działy drugiego stopnia) oznaczonych dwucyfrowo (np. poddziały działu 5 są oznaczane 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59). Każdy z nich dzieli się również na 10 poddziałów niższego rzędu oznaczanych trzycyfrowo (np. poddziały działu 52 są oznaczone: 520, 521, 522, itd.). Każdy z nich równie ż ma poddziały oznaczane czterocyfrowo (po trzech cyfrach stawia się kropkę : 520.0, 520.1, 520.2 itd.). Przykład:
5 MATEMATYKA. NAUKI PRZYRODNICZE
54 CHEMIA
541 CHEMIA TEORETYCZNA
541.1 CHEMIA FIZYCZNA
541.11 TERMOCHEMIA
541.113 CIEPŁOCZĄSTECZKOWE. CIEPŁO ATOMOWE
46. KATALOGI CENTRALNE
Katalogi centralne - obejmuje w jednym układzie abecadłowym, rzeczowym lub innym opisy całości lub części zbiorów więcej niż jednej biblioteki. Ich zadaniem jest informacja o lokalizacji dokumentów i pomoc w zakresie gromadzenia i uzupełniania zbiorów.
Rodzaje katalogów centralnych
1. ze względu na zakres rzeczowy
-ogólne(uniwersalne), obejmujące całość piśmiennictwa,
-specjalne (dziedzinowe), ograniczone do jednej dziedziny wiedzy lub branży gospodarczej,
2. ze względu na zasięg terytorialny
-ogólnokrajowe -regionalne -lokalne
3. centralne katalogi określonych bibliotek
-rolnicze -medyczne
4. katalogi specjalnych kolekcji
-starych druków.
-rękopisów,
Katalogi centralne prowadzone przez Bibliotek ę Narodową czyli Narodowy Uniwersalny Katalog Centralny BN (NUKC BN)
-Centralny Katalog Bieżących Czasopism Zagranicznych (CKBCzZ)
-Centralny Katalog Książek Zagranicznych (CKKZ)
-Centralny Katalog Czasopism Polskich
SIGLUM - znak biblioteki przechowującej dokument, znajdujący się na opisie danego dokumentu.

49. ARCHIWALIA, AKTA...
archiwalia - materiały archiwalne przechowywane albo kwalifikujące się do przechowywania w archiwum
akta - dokumentacja twórcy zespołu powstała w wyniku jego działalności utrwalona za pomocą pisma niezależnie od techniki wykonania i formy zewnętrznej
Jednostka archiwalna - w archiwistyce odrębna fizycznie jednostka materiałów archiwalnych. Może to być teczka, poszyt, księga, dokument (jeśli przechowywany jest odrębnie, np. dokumenty pergaminowe), wiązka, mapa (także pojedynczy arkusz mapy wieloarkuszowej), rysunek (także pojedynczy arkusz rysunku wieloarkuszowego), fotografia, krążek taśmy filmowej lub magnetofonowej, kaseta magnetofonowa lub magnetowidowa, taśma z zapisem danych cyfrowych, płyta gramofonowa, CD itp.
Zespół archiwalny według oficjalnej definicji, stosowanej w polskiej archiwistyce, stanowi: całość dokumentacji, uznanej wg odrębnych zasad za wieczystą (kategoria archiwalna A) zgromadzona przez jednego, ustrojowo odrębnego twórcę - samodzielny urząd lub osobę fizyczną, w tym zarówno dokumenty wytworzone przez twórcę zespołu, jak i przez niego otrzymane zgodnie z kompetencjami w toku wykonywania czynności. Pojęcia "zespół archiwalny" używa się tylko wobec materiałów zarchiwizowanych, tzn. tych, które znajdują się w zasobie archiwum.
Wyróżnia się różne rodzaje zespołów archiwalnych:
A. ze względu na budowę wewnętrzną:
- zespoły archiwalne proste - powstałe w wyniku działania twórcy zespołu, którego kompetencje i organizacja nie ulegały większym zmianom powodującym przejmowanie (sukcesję ) materiałów archiwalnych od innych instytucji.
- zespoły archiwalne złożone - 1) powstałe w wyniku działania twórcy zespołu, którego kompetencje i organizacja ulegały znacznym zmianom powodującym przejmowanie (sukcesję ) od innych instytucji materiałów archiwalnych, które uległy takiemu połączeniu z materiałami sukcesora, że wyłączanie ich jest niemożliwe lub niecelowe; 2) powstałe w wyniku działalności w ramach jednej instytucji kilku niezależnych i równorzędnych kancelarii, powodującej wewnętrzne powikłanie struktury zespołu.
B. Ze względu na czas działalności twórcy zespołu:
- zespoły archiwalne zamknięte - zespoły, których twórca zakończył swą działalność (np. Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej);
- zespoły archiwalne otwarte - zespoły, do których dopływaj ą stopniowo ulegające archiwizacji materiały archiwalne od prowadzącego nadal działalność twórcy zespołu (np. Urząd Wojewódzki w Łodzi).
C. Ze względu na inne cechy:
- zespoły archiwalne przykładowe - przykładowo zachowane zespoły pochodzące z grupy jednorodnych twórców zespołów nie podlegających szczególnemu nadzorowi archiwalnemu;
- zespoły archiwalne typowe - zespoły nie brakowane, zachowane celowo dla poznania całokształtu działalności jego twórcy, a zwłaszcza sposobu i techniki jego urzędowania;
- zespoły archiwalne szczątkowe - zespoły, których materiały archiwalne zachowały się w ilości uniemożliwiającej pełne zbadanie żadnej z istotnych funkcji jego twórcy.
50. SIEĆ ARCHIWÓW W POLSCE
archiwum - instytucja o charakterze urzędu administracyjnego, urzędu wiary publicznej oraz placówki naukowej powołana do kształtowania, zabezpieczania, gromadzenia, opracowania oraz trwałego przechowywania i udostępniania materiałów archiwalnych, uprawnia do wydawania z nich uwierzytelnionych odpisów, wpisów, wyciągów i kopii, a także do publikowania źródeł i pomocy archiwalnych oraz do prowadzenia badań w dziedzinie archiwistyki
Sieć archiwów tworzą archiwa o charakterze centralnym:
- Archiwum Główne Akt Dawnych,
- Archiwum Akt Nowych,
- Archiwum Dokumentacji Mechanicznej oraz
- 30 archiwów państwowych, którym podlega
- 49 oddziałów zamiejscowych i
- 4 ekspozytury.
Poza archiwami podlegającymi Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych, funkcjonują również archiwa wyodrębnione, podlegające własnym władzom resortowym, archiwa zakładowe, archiwa muzeów, bibliotek, partii politycznych, stowarzyszeń , kościołów itp.
Archiwum państwowe - instytucja wchodząca w skład administracji rządowej (państwowej). Podlega Naczelnemu Dyrektorowi Archiwów Państwowych, ten z kolei Ministrowi Kultury.
Zadania archiwów państwowych
Do głównych zadań archiwów państwowych zalicza się m. in.:
- ewidencję, przechowywanie, opracowanie, zabezpieczanie i udostępnianie materiałów archiwalnych,
- prowadzenie prac naukowych oraz wydawniczych w dziedzinie archiwistyki,
- popularyzacja wiedzy o archiwaliach i archiwach oraz prowadzenie działalności informacyjnej,
- kształtowanie państwowego zasobu archiwalnego oraz kontrola postępowania z materiałami archiwalnymi wchodzącymi do tego zasobu,
- wydawanie odpisów i kopii przechowywanych materiałów, a także zaświadczeń potwierdzających informacje zawarte w tych materiałach.
Archiwa Centralne:
1. Archiwum Główne Akt Dawnych – przechowuje wytworzone do 1918 akta władz centralnych i częściowo prowincjonalnych oraz archiwa rodzin o znaczeniu ogólnopolskim.
2. Archiwum Akt Nowych – wytworzone po 1918 akta władz centralnych, instytucji i stowarzyszeń o charakterze ogólnopolskim, spuściznę po wybitnych działaczach politycznych i społecznych.
3. Archiwum Dokumentacji Mechanicznej – przechowuje dokumentację foto- i fonograficzną oraz filmową powstałą od początków XX w.
4. Archiwum Państwowe Dokumentacji Osobowej i Płacowej - takie jeszcze znalazłam na stronie archiwum,
Archiwa państwowe wyodrębnione:
- archiwum Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej,
- archiwum Ministerstw Obrony Narodowej,
- Spraw Wewnętrznych i Administracji,
- Spraw Zagranicznych,
- Urzędu Ochrony Państwa oraz
- jednostek organizacyjnych im podległych..
Gromadzą głównie akta wytworzone przez siebie i podległe im jednostki organizacyjne. Archiwa wyodrębnione obejmują swoim zasięgiem działania obszar całego kraju. Materiały archiwalne przez nich wytworzone powinny być przekazane do archiwów państwowych, nie później niż po upływie 50 lat od daty ich wytworzenia ( o ile nie narusza to prawnie chronionych interesów Państwa i obywateli).
archiwum wyodrębnione (wydzielone) - archiwum nie wchodzące w skład sieci archiwów państwowych i nie podlegające ich nadzorowi; uprawnione do trwałego przechowywania lub na ustalony okres czasu (dłuższy niż archiwa zakładowe) zob. archiwa instytucji centralnych (wyodrębnione)
Archiwa z powierzonym zasobem (na stałe lub na określony czas) przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w szkołach wyższych, innych instytucjach naukowych i państwowych (np. archiwum PAN, Zamku królewskiego, UJ,UW)
Archiwa zakładowe tworzy się w państwowych jednostkach organizacyjnych i samorządach terytorialnych, w których powstają materiały archiwalne.
Kierownicy tych jednostek obowiązani są zapewnić :
-gromadzenie, przechowywanie, ewidencjonowanie i odpowiednie zabezpieczenie materiałów archiwalnych,
-klasyfikowanie, kwalifikowanie i brakowanie dokumentacji a także przekazywanie jej właściwym archiwom państwowym.
Państwowym jednostkom organizacyjnym z powierzonym zasobem archiwalnym (np. PAN, IPN) Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych może powierzyć gromadzenie i przechowywanie materiałów archiwalnych. Różnica między nimi a zwykłymi archiwami zakładowymi polega na tym, że materiały archiwalne przez te jednostki wytworzone nie podlegają okresowemu przekazywaniu do archiwów państwowych.
archiwum zakładowe (zob. składnica akt) - komórka organizacyjna w urzędzie, instytucji. przedsiębiorstwie lub organizacji społecznej zajmująca się przejmowaniem materiałów archiwalnych niepotrzebnych do bieżącego urzędowania (działalności) i czasowym ich przechowywaniem, ewidencjonowaniem, udostępnianiem brakowaniem, oraz przekazywaniem materiałów zasługujących na trwałe przechowywanie do właściwego archiwum.
ekspozytura
- oddział , filia, agentura, placówka, przedstawicielstwo
- placówka, przedstawicielstwo jakiejś instytucji czy firmy znajdujące się poza siedzibą centrali; może reprezentować także władze jakiejś organizacji czy kraju poza terenem jego działania
- to taki mniejszy oddział zamiejscowy
Archiwa partii politycznych, związków zawodowych, stowarzyszeń i organizacji społecznych, kościołów i związków wyznaniowych; jest to niepaństwowy zasób archiwalny. Zasób archiwalny tworzą materiały powstałe i powstające w wyniku działalności wyżej wymienionych instytucji.
51. ZADANIA ARCHIWÓW
gromadzenie zespołu archiwalnego - uzupełnienie państwowego zasobu archiwalnego lub zasobu danego archiwum przez dopływ i nabytki materiałów archiwalnych
Zasada przynależności terytorialnej; mówi o poszanowaniu związku zespołów archiwalnych z terenem, na którym powstały
Zasada przynależności zespołowej; mówi o niepodzielności zespołu archiwalnego.
Udostępnianie archiwaliów we wszystkich archiwach jest bezpłatne. Odbywa się ono w pracowniach naukowych w dniach i godzinach określanych indywidualnie przez każde archiwum.
Archiwa państwowe przeprowadzają też kwerendy (poszukiwania) dla instytucji i osób prywatnych. Większość z nich wykonywana jest bezpłatnie lub za opłatą skarbową, lecz niektóre dla osób prywatnych (genealogiczne i majątkowe) są płatne według cennika obowiązującego w danym archiwum państwowym
Materiały archiwalne udostępniane są po 30 latach od ich wytworzenia. W uzasadnionych przypadkach kierownik danej placówki może wyrazić zgodę na ich wcześniejsze udostępnianie. Reprografia (mikrofilmy, fotokopie, kserokopie) materiałów archiwalnych dokonywana jest odpłatnie.
Pomoce archiwalne
- przewodniki po zespole, zasobie
- Inwentarz analityczny archiwum, tematyczny
- katalog dokumentów, map, mikrofilmów
- rejestr ludności
- słownik biograficzny
- informatory tematyczne
- sumariusze
kryterium wartości archiwalnej dokumentacji oraz jej przydatności do celów praktycznych dzielimy:
- materiały archiwalne oznaczone symbolem A - Materiały archiwalne to wszelkiego rodzaju akta i dokumenty, korespondencja, dokumentacja finansowa, techniczna i statystyczna, mapy i plany, fotografie, filmy i mikrofilmy, nagrania dźwiękowe i wideofonowe oraz inna dokumentacja, bez względu na sposób jej wytwarzania, mająca znaczenie jako źródło informacji o wartości historycznej o działalności Państwa Polskiego, jego poszczególnych organów i innych państwowych jednostek organizacyjnych oraz o jego stosunkach z innymi państwami, o rozwoju życia społecznego i gospodarczego, o działalności organizacji o charakterze politycznym, społecznym i gospodarczym, zawodowym i wyznaniowym, o organizacji i rozwoju nauki, kultury i sztuki -powstała w przeszłości i powstająca współcześnie. Materiały archiwalne mają więc wartość historyczną , przechowywane są wieczyście, a więc nie mogą być nigdy zniszczone.
- dokumentacja niearchiwalna oznaczona symbolem B - Dokumentacja niearchiwalna (w odróżnieniu od materiałów archiwalnych) posiada jedynie wartość praktyczną . Po jej wykorzystaniu i po upływie określonych okresów przechowywania, jest brakowana i niszczona.
Brakowanie akt - procedura mająca na celu zniszczenie dokumentacji niearchiwalnej (posiadającej kategorię B, BE lub C), czyli takiej, która nie zasługuje na trwałe przechowywanie.
Konserwacja akt - odkurzanie akt, stworzenie im odpowiedniej temperatury /14-18 stopni C/ i odpowiedniej wilgotności powietrza /50-65%/ w pomieszczeniu magazynowym archiwum oraz zabezpieczenie akt przed różnego rodzaju szkodnikami. Jeżeli stwierdzi się ślady pleśni lub bakterii na aktach przechowywanych, należy stosować specjalne preparaty, jak: „Rotanox”; czy „Caroch”. Ponadto do konserwacji zalicza się również dezynfekcję , wywabianie plam, wymianę zniszczonych teczek, usuwanie nadmiaru wilgoci.
Digitalizacja w bibliotekarstwie oznacza wprowadzenie do komputerów tradycyjnych, drukowanych (lub
rękopiśmiennych) materiałów bibliotecznych w postaci danych cyfrowych metodą skanowania. Procesem bardzo ważnym po uzyskaniu danych w wyniku skanowania jest obróbka cyfrowa, pozwalająca publikować materiały jako biblioteki cyfrowe.
Cele digitalizacji:
- archiwizacja
- ochrona oryginału
- przeglądanie i udostępnianie
- ewidencja zasobu
Mikrofilmowanie, czyli zastosowanie techniki fotograficznej, jest dotychczas jedyną , masową i sprawdzoną metodą zabezpieczania materiałów piśmienniczych.
Mikrofilmowanie zabezpiecza zbiory biblioteczne na wypadek klęsk żywiołowych lub działań wojennych. Umożliwia ochronę oryginału w przypadku częstego udostępniania. Ułatwia dostęp do materiałów bibliotecznych poprzez wypożyczenia międzybiblioteczne. Mikrofilmy są także podstawą do wykonywania odbitek kserograficznych lub skanów dla dawnych lub cennych materiałów piśmienniczych.
Mikrofilmowanie tak jak i skanowanie daje możliwość uzupełniania zbiorów bibliotek poprzez włączanie brakujących pozycji w postaci mikrofilmu, mikrokliszy lub płyty CD.
52. POMOCE ARCHIWALNE
archiwum - instytucja o charakterze urzędu administracyjnego, urzędu wiary publicznej oraz placówki naukowej powołana do kształtowania, zabezpieczania, gromadzenia, opracowania oraz trwałego przechowywania i udostępniania materiałów archiwalnych, uprawnia do wydawania z nich uwierzytelnionych odpisów, wpisów, wyciągów i kopii, a także do publikowania źródeł i pomocy archiwalnych oraz do prowadzenia badań w dziedzinie archiwistyki
przewodnik po zasobie archiwum - pomoc archiwalna informująca o poszczególnych zespołach (zbiorach) archiwalnych lub ich grupach, składających się na zasób danego archiwum. Przewodnik z reguły zawiera historię archiwum, ogólną systematykę jego zasobu, charakterystykę poszczególnych zespołów (zbiorów) uwzględnia pomoce archiwalne i bibliografię
kartoteka zespołów - usystematyzowane karty zespołów (zbiorów) archiwalnych dla celów ewidencji oraz wstępnej informacji o zawartości zespołów (zbiorów)
spis zespołów archiwalnych - spis zespołów najczęściej w układzie według komórek organizacyjnych danego archiwum podający podstawowe informacje o poszczególnych zespołach 9zbiorach)
inwentarz zespołu archiwalnego - (zbioru), pomoc archiwalna służąca zabezpieczeniu całości i udostępnianiu materiałów archiwalnych jednego zespołu (zbioru), stanowiąca systematyczny ciąg opisów poszczególnych jednostek archiwalnych, zgodny zazwyczaj z układem tych jednostek w zespole (zbiorze)
repertorium - spis jednostek archiwalnych danego zespołu archiwalnego lub jego części (względnie elementów składowych poszczególnych jednostek), uwzględniający niektóre elementy rozpoznawcze (z reguły tytuł właściwy akt), bądź też wskazujący na wybrane elementy treściowe
inwentarz rozstawniczy - (inwentarz topograficzny), inwentarz informujący o rozmieszczeniu zespołów, zbiorów lub ich części w magazynach archiwalnych i na regałach. Por.; sygnatura rozstawcza
przewodnik po zespole archiwalnym - pomoc archiwalna o charakterze zbliżonym do wyrozumowanego skorowidza rzeczowego, informująca o treści materiałów archiwalnych danego zespołu (zbioru) przy pomocy haseł, sformułowanych w oparciu o problematykę tych materiałów, a usystematyzowanych według przyjętego schematu o odsyłająca za pośrednictwem tych haseł do odpowiednich pozycji inwentarza archiwalnego, względnie sygnatury jednostki archiwalnej (z braku inwentarza)
sumariusz - zestawienie streszczeń aktów i dokumentów danego zespołu lub jego części sporządzone w układzie chronologicznym, tematycznym lub geograficznym, termin był używany w znaczeniu inwentarza
skorowidz archiwalny - pomoc archiwalna zawierająca wykaz haseł usystematyzowanych alfabetycznie,
chronologicznie lub rzeczowo, służąca do szybkiego odszukania sygnalizowanej przez nie treści w opracowanych materiałach archiwalnych
54. NARODOWY ZASÓB ARCHIWALNY
szczegóły określa ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach z dnia 14 lipca 1983 r.
Państwowy zasób archiwalny – redukuje się do materiałów proweniencji państwowej (w niektórych państwach) w Polsce obejmuje wszelkie materiały archiwalne będące we władaniu państwa. Mogą to być materiały proweniencji państwowej ale też wytworzone przez instytucje państwowe np. rodziny, kościoły, partie.
Niepaństwowy zasób archiwalny – podlega tylko ogólnemu nadzorowi państwowej służby archiwalnej, prywatne materiały podlegają jako dobra kultury nadzorowi państwowemu, ale nie są ewidencjonowane.
Ewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny tworzą materiały archiwalne powstałe i powstające w wyniku działalności:
1) partii politycznych,
2) organizacji politycznych, spółdzielczych i innych organizacji społecznych,
3) kościołów i związków wyznaniowych,
4) innych niż wymienione w pkt 2 niepaństwowych jednostek organizacyjnych oraz stanowiące ich własność .
Nieewidencjonowany niepaństwowy zasób archiwalny tworzą materiały powstałe i powstające w wyniku działalności osób fizycznych, stanowiące własność tych osób lub ich prawnych następców.
57. SYSTEMATYKA NAUK
Systematyka tradycyjna dzieli nauki na:
1) nauki formalne:
* nauki ścisłe, czyli matematykę, logikę, nauki strukturalne
2) nauki realne:
* nauki przyrodnicze, czyli nauki zajmujące się światem postrzeganym przez człowieka: fizyka, chemia, biologia, nauki o Ziemi, astronomia, medycyna teoretyczna, geografia...
* nauki humanistyczne, zajmujące się człowiekiem i jego wytworami kulturowo-duchowymi: historia, antropologia kulturowa, filozofia, lingwistyka...
* nauki społeczno-ekonomiczne, zajmujące się społeczeństwem, jego organizacją, zmianami: antropologia, historia, geografia, politologia, stosunki międzynarodowe, ekonomia, socjologia, pedagogika, psychologia...
58. POJĘCIA
Metodologia (wg Wikipedi) jest to nauka o metodach badań naukowych, ich skuteczności i wartości poznawczej. Klasycznie wyróżnia się metodologie: nauk ścisłych, nauk przyrodniczych, nauk społecznych. Współcześnie dominuje podejście bazujące na wykorzystaniu metod statystycznych bądź matematycznych (szczególnie nauki ścisłe) do opisu różnych zjawisk będących pod obserwacją badacza. W celu uzyskania danych do obliczeń wykorzystuje się precyzyjnie opisaną w metodologiach szczegółowych nauk gamę działań . Wiele nauk posiada własne metodologie lub korzysta z dorobku innych zapożyczając ich metodologie, np. metody statystyczne w formie zmodyfikowanej i dostosowanej do szczególnych zagadnień ekonomii noszą miano ekonometrii.
Metodologia (wg materiałów z teczki) – jest z jednej strony narzędziem nauki (najważniejszym), która pozwala nauce na odkrycie i weryfikowanie faktów naukowych, ale także czymś w rodzaju matanauki, ponieważ wkońcu to ona określa co uznaje się za naukę, a co nie.
Wyróżnia się wiele typów metodologii:
1) metodologia nauk empirycznych (np. fizyki, biologii, chemii, psychologii)
2) metodologia nauk formalnych
Poza tym wyróżnia się także:
*metodologia szczegółową – dotycząca jednej dziedziny nauk, opisująca przebieg charakterystycznego dla danej dziedziny procesu dochodzenia do wiedzy (np. biologii)
*metodologia normatywna – zawiera zasady najbardziej prawidłowego procesu badawczego, wzorcowego
Metody badawcze – zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego
Techniki badawcze – czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów.
Techniki badań są zatem czynnościami określonymi przez dobór odpowiedniej metody i przez nią uwarunkowanymi. Czynności te w sensie logicznym są pojęciami podrzędnymi w stosunku do metody, a w sensie rzeczowym o znacznie węższym zakresie niż metoda. Technika badawcza ogranicza się do czynności pojedynczych lub pojedynczo jednorodnych. Metoda natomiast zawiera w sobie szereg działań o różnym charakterze, zarówno koncepcyjnym jak i rzeczowym, zjednoczonych celem generalnym i ogólną koncepcją badań
Narzędzia badawcze - przedmioty służące do realizacji wybranej techniki badali o ile technika badawcza ma znaczenie czasownikowe i oznacza czynność, np. obserwowanie, prowadzenie wywiadu, to narzędzie badawcze ma znaczenie rzeczownikowe i służy do technicznego gromadzenia danych z badań . W tym rozumieniu narzędziem badawczym będzie kwestionariusz wywiadu, magnetofon, arkusz obserwacyjny a nawet ołówek Nadużywając trochę zasad logiki można stwierdzić, że metoda jest pojęciem najszerszym i nadrzędnym w stosunku do techniki i narzędzia badawczego. Technika z kolei jest pojęciem podrzędnym wobec metody i nadrzędnym w stosunku do narzędzia badawczego. To ostatnie zaś ma zakres najwęższy i jest pojęciem podrzędnym zarówno wobec pojęcia metody jak i pojęcia techniki badawczej.
Taka kolejność ich omówienia oraz wyróżnień zakresowych znajduje swoje odbicie w procesie badawczym, kiedy przystępując do badań, albo inaczej -do rozwiązania określonego problemu w pierwszej kolejności wybieramy odpowiednią metodę -opracowując koncepcję założeń teoretycznych i praktycznego postępowania. Ta dopiero decyduje mniej lub więcej jednoznacznie o doborze stosowanej techniki badań a wybrana technika w sposób jednoznaczny wyznacza narzędzia badawcze.
59. METODY OGÓLNOLOGICZNE STOSOWANE W POLITOLOGII
ANALIZA - rozkład na składniki/czynniki.
SYNTEZA - to akt budowy czegoś bardziej skomplikowanego z prostszych elementów.
DEDUKCJA - to rodzaj rozumowania logicznego, mającego na celu dojście do określonego wniosku na podstawie założonego wcześniej zbioru przesłanek.
INDUKCJA - sposób rozumowania polegający na wyprowadzaniu nowych pojęć, twierdzeń lub sugerowaniu możliwości zaistnienia nowych faktów na podstawie intuicyjnej analizy wyjściowych przesłanek. Indukcja jest rodzajem rozumowania uprawdopodabniającego, w którym analiza przesłanek prowadzi do wykrycia i sformułowania pewnych prawidłowości, powtarzalnych elementów, które są przedmiotem twierdzenia.
60. METODY SZCZEGÓŁOWE
DECYZYJNA - rozpatrywanie zjawisk przez pryzmat ośrodka decyzji, procesu decyzyjnego, decyzji politycznych czyli poprzez proces urzeczywistniania decyzji politycznych poprzez uruchomienie ośrodka decyzyjnego
SYSTEMOWA - polega na konstruowaniu modelu pojęciowego zjawisk politycznych, dotyczy 3 różnych przedmiotów:
-systemu politycznego
-podsystemu
-elementu systemu politycznego
BEHAWIORALNA - droga obserwacji zachowań ludzkich, orzekanie o rzeczywistości jako o tym co jest, a nie co powinno by ć
PORÓWNAWCZA - wykrywanie podobieństw między zjawiskami
INSTYTUCJONALNO-PRAWNA - analiza z odwołaniem do tekstów normatywnych
HISTORYCZNA - badanie genezy zjawisk politycznych, prowadzenie studiów biograficznych
SYMULACYJNA - manipulowanie operatywnym modelem przedstawiającym fizycznie lub symbolicznie jakiś aspekt psychologiczny czy społeczny procesu, 3 podstawowe rodzaje symulacji:
-gry z udziałem ludzi
-symulacje komputerowe
-symulacje z udziałem człowieka i komputera
FILOLOGICZNA - przedmiotem są przede wszystkim dane językowe
EKSTRAPOLACJI - wskazywanie przybliżonego kierunku rozwoju
REFLEKSYJNA - przenoszenie elementów doświadczenia przeszłości w przyszłość
RETROGRESYWNA PROGRESYWNA STATYSTYCZNA GEOGRAFICZNA
WNIOSKOWANIA Z MILCZENIA ŹRÓDEŁ
61. METDOY STOSOWANE W POLITOLOGII A METODA POLITOLOGICZNA.
Metoda Politologiczna polega na zastosowaniu pojęć i teorii politologicznych do wyjaśniania zjawisk badanych przez inne nauki i dyscypliny np. przy pomocy psychologii szuka się politycznych wyznaczników zachowań ludzkich.
Generalnie wyróżnia się w politologii metody:
a) zbierania materiałów – obserwacja, wywiad, ankieta, gromadzenie wypowiedzi osobistych (listy, zeznania), gromadzenie dokumentów (np. sądowych).
b) opracowania i interpretacji materiałów – podstawowe sposoby przetwarzania to analiza i synteza, a wnioskowania: indukcja i dedukcja.
61. BEHAWIORALIZM
Behawioralizm, kierunek badawczy w naukach społecznych, nawiązujący do behawioryzmu, koncentruje się na analizie zachowań indywidualnych i zbiorowych. Behawioralizm rozwinął się w Stanach Zjednoczonych po II wojnie światowej. Nawołuje do wykorzystywania empiryzmu (doświadczenia) w badaniach naukowych. W analizie zachowań społecznych postuluje stosowanie: ankiety, wywiadu, statystyki i symulacji.
Na podstawie badań behawioralistycznych stwierdzono, że na życie polityczne główny wpływ wywierają motywacje psychiczne. Dlatego obiektem zainteresowań politologii stała się m.in. władza sprawowana w społecznościach lokalnych, kultura polityczna, a także system polityczny i funkcjonowanie koalicji politycznych.
63. WIEDZA POZAŹRÓDŁOWA
Wiedza pozaźródłowa to wiedza o przeszłości uzyskana z przekazywanej tradycji historycznej, doświadczeń własnych i cudzych, obserwacji świata, opracowań historycznych. wiedza pozaźródłowa dostępna jest dla wszystkich jako wiedza potoczna.
64. WIEDZA ŹRÓDŁOWA
Wiedza źródłowa jest to wiedza pochodząca z materiałów źródłowych, czyli każdego utrwalonego i zachowanego śladu (pozostałość ) myśli, działania lub najogólniej życia ludzkiego służącego do jego poznania bądź rekonstrukcji.
65. KRYTYKA ZEWNĘTRZNA ŹRÓDEŁ
Krytyka zewnętrzna – zajmuje się ustaleniem pochodzenia źródła, jego autentyczności oraz stanu zachowania. Ustala miejsce i czas jego powstania, autorstwo, podłoże społeczno-polityczne i okoliczności towarzyszące powstaniu źródła.
66. KRYTYKA WEWNĘTRZNA ŹRÓDEŁ
Krytyka wewnętrzna – ma na celu określenie, czy dane źródło wskazuje prawdę obiektywną, a więc czy
sporządzone zostało zgodnie z rzeczywistością społeczno-polityczną danego czasu. Należy pamiętać, że dane źródło może być autentyczne, ale zawarte w nim fakty mogą być całkowicie nieprawdziwe, zmyślone.
67. NAUKI POMOCNICZE POLITOLOGII I HISTORII.
Statystka, Demografia, Epistolografia, Memoralistyka, Kryptografia, Chronologia, Genealogia, Metrologia (jest to nauka zajmująca się sposobami dokonywania pomiarów oraz zasadami interpretacji uzyskanych wyników),
Numizmatyka, Prasoznawstwo, Brachygrafia (zajmuje się badaniem i rozszyfrowywaniem skrótów).
68. FISZKI BIBLIOGRAFICZNE. FISZKI RZECZOWE.
69. 70. 71. PRZYPISY
Przypisy - wydzielone fragmenty tekstu w dokumencie, stanowiące uboczny nurt rozważań . W przypisach zawarte są zazwyczaj komentarze, dygresje, często informacje o innych pracach. Przypisy są oznaczane w tekście głównym.
RODZAJE PRZYPISÓW:
1. źródłowe - informuje o pochodzeniu przytaczanych danych.
2. polemiczny - jest stosowany, gdy autor podejmuje polemik ę z omawianymi poglądami.
3. dopowiadający – dopowiada, np. oprócz źródła podaje poglądy autora, najczęściej w postaci cytatu.
4. dygresyjny - służy do zamieszczenia uwag i spostrzeżeń nasuwających się piszącemu na marginesie
rozważań głównych.
5. odsyłający - ma za zadanie odesłanie czytelnika do poprzednich lub następnych partii pracy.