Wujek
Samorząd Studencki
Dołączył: 09 Paź 2009
Posty: 33
Przeczytał: 0 tematów
Skąd: Twierdza Zamość
Płeć: Mężczyzna
|
 Wysłany: Wto 22:18, 13 Paź 2009 Temat postu: Polska Myśl Polityczna |
|
|
POLSKA MYŚL POLITYCZNA prof. J. Jachymek
I. POJĘCIE MYŚLI POLITYCZNEJ
M.P.→ wg Jachymka to poglądy i koncepcje afirmujące, reformujące i negujące ustrój polityczny p. i tworzące wizję nowego ładu społecznego.
Na myśl może składać się:
-pojedynczy pogląd
-koncepcja(zespół poglądów
M.P.→ to każda forma refleksji nad rzeczywistością, bez względu od stopnia rozwoju.
Centralną kategorią M.P. jest WŁADZA i na tej władzy opiera się cała M.P.
Władza→ jest specyficzną formą współdziałania ludzkiego w którym to jedna strona określa zachowanie drugiej strony
Elementy M.P.:
- z jakich źródeł wywodzi się M.P. i do jakich źródeł ona sięga
- na ile inspiruje przeszłość
- jak na kształt myśli może rzutować rzeczywistość
- pożądana przyszłość(lepsza przyszłość)
- problem władzy, wł. Jest osią dla myśli
- źródła władzy myśli:
- naczelne organy wł.(parlament) legislatywa
- poglądy na suwerena
- organy administracji
- wymiar sprawiedliwości- określony jako 3 władza
- ustrój gospodarczy p.
- jak w polityce p. preferuje kierunki rozwoju
- stosunki z państwami, problem sojuszów
- jak zapewnić pokój w p.
- jak zrealizować dany program i jak wprowadzić go w życie
II. M.P. DOKTRYNA - IDEOLOGIA
Doktryna→ jest to system normatywny o wysokim stopniu systematyzacji, określający sposoby działań, wyraźnie oznaczone w czasie i w przestrzeni. Doktryna określa kolejność osiągania celów pośrednich wobec celu nadrzędnego opisanego przez ideologię
Doktryna uwarunkowana jest pomiędzy M.P. a ideologią
Ideologia→ to uporządkowany zbiór, system wartości, cel dążeń działań który uzasadnia działalność polityczną
M.P. → określa program
doktryna→ to zbiór poglądów
ideologia→ to cel do którego się dąży
III.OBSZARY ŹRÓDŁOTWÓRCZE M.P.
- Przeszłość (historia narodu)
- Teraźniejszość (stosunek do p.)
- Przyszłość (stosunek do p.)
IV. ŹRÓDŁA DO BADAŃ M.P.
- program partii politycznej(dla partii i ruchu)
- konstytucja państwa (ustawa zasadnicza)
- inne źródła drukowane:
sprawozdania z sejmu
uchwały i rezolucje z kongresów i z zjazdów Geniów
prace teoretyków
prasa
dane statystyczne
V. STAN BADAŃ NAD POLSKĄ M.P.
Badania nad polską M.P. prowadzone są od 35 lat
1974r. → H. Zieliński zapoczątkował badania nad myślą
syntezy badań:
- 1933r. Wilhelm Feldman „Dzieje polskiej myśli polit.” 1864- 1918
- po II WOJNIE ŚW.
Wydział I Nauk Społecznych PAN
Zakład Narodowy Oszalińskich we Wrocławiu
- początek badań „Polska M.P. XIX i XX w.”- H, Zieliński a po jego śmierci W. Grzesiński
- brak jest dokładnej syntezy M.P.
- nie ma klasycznej syntezy M.P. w całości
VI. NURT REFORMISTYCZNY
- powstał w 1906r. w Wiedniu
- wywalczenie rewolucji
- stał na gruncie zmian drogą reform spolecz.
Cechy wspólne nurtu rewolucyjnego i reformistycznego
- jednakowy pogląd na sprawy robotników
- likwidacja własności prywatnej
różnice:
- walka o niepodległe p. Polskie
PPS
- powstała w 1892r. w Paryżu
- walka o niepodl państwową
- niepodl To cel działań, a kolejny etap to budowa socjalizmu
- chłopi, świat pracy to większość narodowa
- suweren to warstwy pracujące
- 8h pracy, wybory powszechne, samorząd droga rewolucyjna zmian ustrojowych jest drogą reform
PPS FRAKCJA REWOLUCYJNA
- J. Piłsudski, W. Sławek
- Cel:
- niepodległa republika Polska
- obalić carat jako władzę
- znieść wyzysk
- powstała Organizacja Bojowa
- przyszła Polska miała powstać na ziemiach sprzed zaborów
- przyszły naród miał mieć charakter republikańsko- demokr
- wielka własność jest najb. ociężała
- ziemia to własność krajowa
- ziemie pow. 120-150 morgów powinny być rozparcelowane i oddane robotnikom
- upaństwowienie lasów
- samodzielne gospod rodzinne to przyszłość ustroju p.
- powołano Ministerium Rolnictwa(rozwój nauki, oświaty)
VII. RUCH NARODOWO- DEMOKR
Koncepcje tego ruchu stały na odmiennym gruncie niż ruch robotniczy. Ten ruch stał na gruncie nacjonalizmu, potępiał wszelkie inne reformy
- Liga Polska 1887r.
- Liga Narodowa 1893r.
- Str Narod- Demokr 1897r.
Liga Polska 1887r.
- program to „ustawa ligi polskiej” ogłoszona w 1887r.
- cel: to walka o niepodl w granicach historycznych
- przyszłe p. polskie miało mieć charakter federacyjny
- interes narodu to pierwszy najw interes
- liczenie na własne, a nie obce siły
- naród polski należy chronić przed obcymi wpływami, prześladowaniami zaborców
- wzmocnienie ekonomiczne żywiołu polskiego
- rozwój oświaty i świadomości państwowej
Liga narodowa 1893r.
- Dmowski ojciec ruchu w 1893 wydał ks. „Nasz patriotyzm” z cyklu broszur z dzisiejszej doby
- Walka z caratem
- Krytyka konserwatystów
- Każdy Polak powinien mieć swój interes narodu, powinien mieć spojrzenie wszechpolskie ponad zaborami
- Wzrost świadomości narodowej, pomnażanie dobrobytu, upowszechnianie oświaty wśród niższych warstw społeczn, aby wzmocnić interes narodu
„Nasz patriotyzm” Dmowskiego wyd. w 1903r. zawierał:
- upowszechnienie wartości narodowej w stosunkach innych, na polu gospod, politycznym, społecznym
- aktywna postawa Polaków dla rozwoju świadomości narodowej
- przeciwstawienie się ideom socjalistycznym
- zły wpływ żydów na p. polskie
- przeciwstawianie się żydom, zwalczanie ich
Stronnictwo Narod-Demokr 1897r.
- było zwrócone przeciwko ruchowi robotniczemu
- należy unarodowić środki produkcji
- rozwój spółdzielczości
- interes narodowy Polaków to wzmocnienie ekonomiczne i odbudowa p. polskiego a później walka o niepodl państwo
- autonomia, swoboda działania w polityce, gospod, szkolnictwie
- wzmagało ofensywę wobec żydów
VIII. RUCH LUDOWY
- miał charakter centrowy
- pierwsze programy to postulaty żądań
- Bolesław Wysłouch opublikował cykl „Szkice programowe 1886”
- dawały program dla ruchu ludowego
- naród polski ma prawo do swojego narodu
- ma prawo do kształtowania stosunków z sąsiadami
sformułował 2 wielkie idee:
- idea o walkę o niepodl państwową polski
- idea o społeczne wyzwolenie chłopów
W 1985r. powstało 21 postulatów:
- walka z podatkami
- zmiana ordynacji wyborczej
- ulgi dla rolnictwa
- regulacja rzek
- kredyty dla rolnictwa
- ubezpieczenia wobec klęsk żywiołowych
1903r. powstał program Rzeszowskiej PSL B. Wysłucha
- był to program bardzo rozbudowany
- pojęcie suwerena→ pojęcie lud to wszystkie warstwy ludzi pracy, bez względu na to, czy w mieście ludowcy mieli demokratyczną wizję państwa
IX. WŁADZA ENDECJI(NAROD- DEMOKR) 1918-1939
Związek Ludowo Narodowy i Str Narodowe 1928r. - idea polski narodowej
- najwyższą wartością dla endecji był naród
- istotą sporów politycznych była walka pomiędzy siłami nacjonalistycznymi a czynnikami ponadnarodowymi(socjaliści, komuniści)
- p. dla endecji jest najwyższą formą, które powinno zabezpieczać wew. i zewnętrznie
- o władzy w państwie decydować powinien naród
- praca na rzecz wartości wew. narodu miała temu służyć idea solidaryzmu narodowego
- wyjścia poza etniczne obszary, propagował ekspansję kulturową żywiołu polskiego
- dążyli do objęcia wpływów na zach. i północy, aby Polskę oprzeć najbardziej na M. Bałtyckim
- podział na starych endeków( Stroński, Sejda) i na nowych endeków(od początku lat30, Bielecki-główny lider, stali na stanowisku p. scentralizowanego, uważali że władza powinna działać szybko, stabilnie)
- polska powinna być nowoczesną demokracją(źródłem władzy naród)
- zwolennicy 2izbowego Parlamentu
- władzę w państwie będzie sprawowała jedna partia, która będzie skupiała wszystkich Polaków
PRAWA I SWOBODY OBYWATELI
1919 program związku ludowo- narodowego
- sprawiedliwy udział ludzi w dobrach narodu
- kontrola instytucji gospodarczych
- ubezpieczenia
- organizacje, związki, stowarzyszenia
- prawa wyborcze
PRAWA ROBOTNICZE
- 8h dzień pracy
- przeciwnicy strajków
- ograniczenie praw mniejszości narodowych
- model Polaka katolika- wzór
4 ETAPY WYCHOWANIA NARODOWEGO
- współdziałanie z kościołem rzymsko- katol.
- szkoła miała uczyć i kształtować w duchu religijnym
- rodzina, rodzice powinni wychowywać dzieci
- instytucje państwowe(np. wojskowe)
POLAK-KATOLIK- KOŚCIÓŁ RZYMSKO-KAT- instytucja narodowa
- odrębne szkoły dla mniejszości
- wysiedlenie żydów z Polski
- kościół-naczelne stanowisko w p.
- uzależnienie p. od kościoła
- Jędrzej Giertych- zmuszenie żydów do emigracji, niemcy wróg nr1
- Bojkot towarów niemieckich
- Ukraińcy i Białorusini mogą być Polakami
X. GOSPODARKA ENDECJI(NAROD- DEMOKR)1918-1939
- Zasada prywatnej własności produkcji
- Własność prywatna jest nienaruszalna
- Obniżenie podatków
- Rozwijać przemysł i handel przy dużym zasobie surowców mineralnych
- Tańsze koszty produkcji
- Odsprzedać lub wydzierżawić własność p.
- Kapitał prywatny
- Budowa ośrodków przemysłowych na wsi- tańsze koszty produkcji
- Pozbawić własności źle zarządzających właścicieli
- Młodzi ONR-u kwestionowali wielka własność, hasło: unarodowienia bogactw naturalnych(huty, kopalnie)
MŁODZI
- wywłaszczenie żydów
- dopuszczenie obcego kapitału
- J. Giertych-1938”Wyjście z kryzysu”
- koncepcja rozdrobnienia przemysłu
- po zakończonej wojnie- w Polsce władzę zdobędzie obóz narodowy, bądź komunistyczny
- rozwój gospodarczy kresów wschodnich
- rodzinne, samowystarczalne gospodarstwa
XI. MIĘDZYNARODOWE POŁOZ POLSKI-ENDECY 1918-1939
- uważali, że Polska ma złych sąsiadów
- wrogiem nr1 są Niemcy
- pomyłka uznawania, że sojusznikiem była Francja, nie zadbała o granicę pols-niem
- propagowali misję Polski, uważali,że Polska to p. silne, które powinno odegrać rolę przywódcy w europie Śr- wsch
- rosja słabo gospodarcza, krucha mobilność wewnętrzna
- Paryż-stolica, sojusznik Polski
- Locarno1925- francja dba tylko o własne interesy
KONCEPCJE NARODOWCÓW
- czwórprzymierze- sojusz: Polska, Czechosłowacja, Rumunia, Jugosławia
- Dmowski od 1936 Propagował, by dążyć do sojuszu z rosją sowiecką
- Źle oceniali rolę i znaczenie W. Brytanii, traktowali ją jako p. wyspiarskie, narodowcy byli uprzedzeni brytyjczyków, bo oni popierali niemców
- Propagowali misję Polski
STOSUNEK ENDEKÓW DO INNYCH UGRUPOWAŃ
- Krytyka komunizmu
- Rewolucja międzynarodowa
- Socjaliści- brak komunizmu
- Do ludowców stosunek zróżnicowany
- Sanacja- obóz wrogi
- Chadecja- najbliżsi endecji
XII. WŁADZA, USTRÓJ POLITYCZ CHADECJI(CHRZEŚĆ-DEMOKR)1918-1939
- główne założenia encykliki Leona XIII połączone było encykliką Piusa XI
- źródłem władzy, suwerenem jest natura ludzi, z niej pochodzi potrzeba pracy
- p. jest dobrem wspólnym
- wszelka władza pochodzi od Boga
- władzę trzeba szanować, należy się jej posłuszeństwo
- chadecy stali na trójpodziale władzy wg Monteskiusza
- sędziowie są zależni tylko od ustaw
- Korfanty uważał, że władza powinna opierać się na sile i autorytaryzmie
- Opowiadali się za demokratyczną formą rządów pochodzących z wyborów
- Uważali, że większość narodu stanowią ludzie pracy i oni będą decydować o stabilności i przyszłości władzy
- Sejm jedno izbowy, parlament pochodzący z wyborów a senat jako izba samorządowa nie miałaby charakteru politycznego tak jak sejm
- prezydent posiada prawo weta ustawodawczego, może rozwiązać parlament przed upływem kadencji
- zasada niezależnego sądownictwa, poszanowanie prawa, sędzia odpowiedzialny tylko przed ustawami
- samorządy mają prawo stanowienia lokalnych przepisów, miał charakter narodowy, samorząd to szeroka podstawa do funkcjonowania gospodarczego systemu demokratycznego
- duży nacisk kładli na obowiązki obywateli: rzetelne płacenie podatków, obowiązek służby wojskowej, poszanowanie prawa konstytucji i ustaw, wychowanie dzieci w duchu miłości do ojczyzny
XIII. GOSPODARKA CHADECJI(CHRZEŚĆ-DEMOKR)1918-1939
- zasada nienaruszalności prywatnej własności środków produkcji
- dążyli do funkcjonowania własności zbiorowej tam gdzie tego wymaga interes państwowy
- własność prywatna ma większość nad państwową
- swobody w gospodarce
- państwo powinno pełnić nadzór aby własność była ekonomicznie korzystna
- zachowanie rolniczego charakteru państwa
- podstawą ustroju rolnego powinno być zdrowe ekonomiczne gospodarstwo chłopskie
- przebudowa ustroju rolnego w Polsce powinna zawierać wiele reform(parcelacja)
- łatwo dostępny kredyt dla rolników, nisko oprocentowany
- odpowiednia polityka celno dewizowa
- prawne zabezpieczenie niepodzielności gospodarstw, a dolną granicą powinno być 8ha
- likwidacja gospodarstw karłowych, mniej niż 2ha
XIV. BEZPIECZEŃSTWO POLSKI WG CHADECJI(CHRZEŚC-DEMOKR)1918-1939
- uważali,że trzeba walczyć o historyczne granice Polski
- obszar i terytorium p. polskiego powinno mieć oparcie o granicę morską
- inkorporacja kresów wschodnich
a) czynniki zewnętrzne
- uchronienie się od niemiec i ZSRR
- sojusze zewnętrzne z państwami o pokojowym charakterze
- bloki militarne z francją, włochy, W Brytania, USA
- funkcjonowanie Ligi Narodów, której celem było zabezpieczenie p.
- przeciwnicy dyktatury
b) wewnętrzne
- spoistość wew. narodu
- wydajność ekonomiczna p.
- silna armia
XV. WŁADZA RUCHU LUDOWEGO W POLSCE ODRODZONEJ
- przyszła Polska ma szanse jeżeli władza będzie miała szerokie poparcie narodu→ pracujące warstwy narodu
CHŁOPI
- chłopi są w stanie wziąć odpowiedzialność za losy p.
- byli oni najliczniejsi
- zachowali dla Polaków: ziemię, kulturę, tradycję
- nikogo nie wyzyskiwali, a żyli z pracy
- pracują na wsi w środowisku naturalnym, współgrali z logiką w przyrodzie
- chłopi byli pośrodku drabiny społecznej, stanowiliby czynnik stabilizacji
- reprezentacje polskie stanowiłyby o kształcie rządów, agraryści liczyli, że liczba przesądzi o wielkości parlamentarnej
LUDOWCY
- demokratyczny charakter p.
- krytykowali liberalizm
- pluralizm polityczny= pluralizm gospodarczy
- obywatele powinni być uczestnikami pluralizmu gospod prócz własności prywatnej
- przewidywali inne własności
- ludowcy byli pomiędzy kapitalizmem a socjalizmem
- chcieli wytyczyć granicę, drogę środka- centrum
ZASADA RÓWNOWAGI WŁADZ
- wzajemne uzależnienie władzy od siebie
- chcieli parlament jednoizbowy
- sejm jako druga izba samorządowa, a Naczelna Izba Gospodarcza
- PSL „Piast” w 1921r. zadecydował o powołaniu Senatu- ludowcy krytykowali tą zasadę
- Senat podziela pracę Sejmu
- Izba samorządowa→ pochodziłaby z instytucji samorządowych i zajęłaby się sprawami społecznymi, gospodarczymi, odciążyłaby sejm od natłoku pracy
- Rząd→ czynnik wykonawczy, bez poparcia większości nie istniałby wcale
- Sejm→ zależny od rządu, prezydent jako głowa p. mógłby rozwiązać parlament, np. gdyby nie uchwalił budżetu p.
- Organy byłyby zależne od siebie. Prezydent powinien być głową p., dla wszystkich powinien być niepartyjny, wybierany w wyborach powszechnych
- Agraryści= rząd o trwałym oparciu społecznym
- sądownictwo→ wg ludowców oparte na niezależności od wszelkiej władzy, sędziowie wykształceni, sprawiedliwi, w składach orzekających, oprócz sędziów wybierani powinni być ławnicy
- aparat urzędniczy→ urzędnik odpowiedzialny powinien być za swoje działanie, urzędnik to fachowiec
- idea samorządności→ samorząd podstawą demokracji, samorząd- inicjatywa ludzka, aktywność indywidualizm
- samorząd jako szkoła wychowania obywatelskiego
MIEJSCE JEDNOSTKI W SPOŁECZEŃSTWIE
- życie w wolnej gromadzie, ale w dobrze zorganizowanym państwie, liczne prawa i wolności
- ludowcy materialny postulat zabezpieczający na starość
- obowiązki obywatelskie i przestrzeganie prawa, płacenie podatków, obowiązek służby wojskowej
XVI. GOSPODARKA RUCHU LUDOWEGO W POLSCE ODRODZONEJ
Ludowcy- pluralizm w środkach produkcji
- podstawą własność prywatna, ale nie tylko gospodarstwo rodzinne- nakład pracy wykonywany przez członków rodziny- 50%, siła najemna mniej niż 50%- w przyszłej Polsce nie będzie wyzysku człowieka przez człowieka, wyzysk uraża godność ludzką, własność prywatna= rolnictwo, przemysł, handel
- własność państwowa- wielki przemysł obszary leśne, wielkie akweny, banki, koleje
- własność zespołowa mieszana komunalna
wówczas własności będą się uzupełniały, ludowcy dopuszczali interwencjonizm państwowy
Ludowcy- PLURALIZM GOSPODARCZY
- państwo będzie długo krajem rolniczym wg ludowców w 30 latach był to argument racjonalny, rolnictwo wymagało wielu reform, nie było równości w stanie funkcjonowania ziemi, 66% gospodarstwa mniej niż 5ha- należało poprzeprowadzać parcelację wielkich obszarów ziemi
- regulacja stosunków wodnych
- regularne płacenie podatków
- regulacja potoków górskich
- łatwo dostępny kredyt nisko oprocentowany
- rozwój oświaty rolniczej
- stosowana polityka celno-dewizowa
XVII. POLSKA WŚRÓD PAŃSTW I NARODÓW WG LUDOWCÓW W POLSCE ODRODZ
- równowaga w stosunkach międzynarodowych
- ludowcy sprzeciwiali się wojnie
- uważali, że integralność można wyeliminować jeżeli nie będzie wojen
- Polska ma strzec się od niemiec i ZSRR
- Niemcy cechuje agresja, trzeba chronić państwo
- ZSRR wrogi system polityczny, ekspansja
Ludowcy = Polska ludowa = demokratyczna
- przeciwnicy rewolucji i dyktatury
- krytykowali kapitalizm
mieli dwa podejścia:
- wygrać wybory
- oddalona odbudowa (pierwsze cele to opanowanie gminy) by sięgnąć po władzę państwową
XVIII. PPS „CKW”- WŁADZA (RUCH ROBOTNICZY)
- wizja p. socjalistycznego, wizja pro społeczna
- na pierwszym zjeździe 8-11grudnia 1918 partia (Perla i Niedziałkowskiego) warunkiem zwycięstwa będzie zbiorowa wola robotników i poparcie innych warstw- chłopów i demokratycznie usposobionej inteligencji
- źródłem władzy- ludzie pracujący a przyszłość oparta na woli narodu
- grunt rządu- robotniczo chłopski, wzorem dla socjalistów- Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej PSL”Piast”, wzorem rząd lubelski
- socjalistyczno- liberalna demokracja- monteskiuszowski podział władzy
- brak sprzeczności interesów między wsią a miastem, między robotnikami a chłopami
- chłopi warstwa pracująca
- brak wyzysku człowieka przez człowieka
- przeciwni senatowi
- demokracja pośrednia- referendum, plebiscyt
- prawo stanowi sejm i Izba pracy
- władza wykonawcza- rząd = prezydent wybierany na 6lat
- prezydent- stabilizator
- rząd uzależniony od parlamentu
- niezależne sądownictwo
- bezpłatny wymiar sprawiedliwości
- zniesienie kary śmierci
- opieka nad ludźmi wychodzącymi z więzienia
- przeciwnicy dyktatury
szeroki katalog praw i wolności
- rozdział kościoła od państwa
- nauczanie o świeckim charakterze
- płatne urlopy
- higiena pracy
- zakaz pracy nocą
- inspekcja pracy
- bezpłatne pośrednictwo pracy
- bezpłatna nauka w szkołach
- ochrona macierzyństwa
- zniesienie całej armii
- likwidacja policji
XIX. PPS „CKW”USTRÓJ GOSPODARCZY(RUCH ROBOTNICZY)
- reformy drogą parlamentową, stopniową
- uspołecznienie środków produkcji
- różne formy własności-państwowa, prywatna, mieszana
- własność państwowa- obszary leśne, akweny wodne, banki, przemysł ciężki, przemysł zbrojeniowy
- wł. prywatna- rolnictwo, drobna wytwórczość
- wł. mieszana- gazownie, elektrownie
- reformy w rolnictwie
- 1939- zasada parcelacji bez odszkodowań, ziemia podzielona bezrolnym i drobnym rolnikom, a także gospodarzom średniorolnym
XX. PPS „CKW” POŁOŻENIE MIĘDZYNARODOWE PAŃSTWA(R. ROBOTNICZY)
- zapewnienie nienaruszalności terytorium i pokoju
- współpraca ze wszystkimi państwami
- Liga Narodów- eliminuje agresję
- Pokojowy rozwój państw, przeciwni hegemonii
- Państwa małe i duże mają takie same prawa rozwoju
- Przeciwni tajnym układom
- Przeciwni tendencjom zaborczym
- Popierali dążenia narodowo-wyzwoleńcze
XXI. KPP(KOMUNISTYCZNA PARTIA PRACY)- WŁADZA(R. ROBOTNICZY)
- partia komunistyczna działała w warunkach nielegalnych
- w 1938 została rozwiązana
- w 1940 komuniści bez partii
- partia ta powstała z chwilą odzyskania niepodległości
- PPS”Lewica” i SDKPiL 15 grudnia 1918 w Warszawie stworzyli KPRP(komunistyczna partia robotnicza Polski)
- KPRP do 1925, a od 1938 KPP
- KPP nie była partią suwerenną
PROGRAM KPP
- Działalność w okresie rewolucji socjalistycznej
- Zasada „im gorzej, tym lepiej”- obywatele nie powinni płacić podatków
- Europa jest w przededniu rewolucji socjalnej
- Nie uznawali odrębności międzynarodowej
- Uważali, że kapitalizm ma zbyt dużo sprzeczności i sam upadnie
- Komuniści walczyli ze wszystkimi
- Skoro jest państwo to należy walczyć o władzę drogą rewolucji
- Należy odsunąć się od panowania burżuazji
- Przywódcą jest proletariat, inne warstwy nie mają znaczenia
III kongres 1922- komuniści nazwali chłopów sojusznikami M. Koszucka wystąpiła z hasłem sojuszu robotniczo-chłopskiego
VII kongres międzynarodówki komunistycznej 1935 w Moskwie- zmiana taktyki, zmiana nie drogą rewolucji, trzeba bronić demokracji, współpraca z partiami chłopskimi
- dyktatura proletariatu
- robotnicy decydowaliby o władzy w Polsce
- wzorem dla komunistów był ZSRR
- rady robotnicze, żołnierskie
VI zjazd KPP 1932- przeciwnicy monteskiuszowskiego podziału władzy, jednolita władza rad, aktywność pracowników
3 dogmaty komunistów:
1. przewodnia rola klasy w społeczeństwie
2. kierownicza rola partii marksistowsko-leninowskiej w państwie
3. przyjaźń i sojusz w polityce z ZSRR
POLSKA SOCJALISTYCZNA REPUBLIKA RAD
- komuniści walczyli ze wszystkimi partiami
- przeciwnicy PPS-u
- zwalczali partie ludowe
- krytykowali sanację, endeków, chadecję
XXII. GOSPODARKA KPP (R. ROBOTNICZY)
- uspołecznienie wszystkich środków produkcji
- znieść wszelką własność
- zniesienie wyzysku
XXIII. MIEJSCE WŚRÓD INNYCH NARODÓW (R. ROBOTNICZY)
- wzorem ZSRR- jako ojczyzna proletariatu
- inne państwa są wrogie
- tylko rewolucja może przybliżyć Polskę do ZSRR
- trzeba bronić demokracji
XXIV. KONSERWATYŚCI- WŁADZA(OBÓZ POMAJOWY)
- przydatna koncepcja demokracji liberalnej
- pośrednictwo pomiędzy katolicyzmem a liberalizmem
- czerpali z wzorów amerykańskich
- silna pozycja prezydenta
- równowaga władzy
- sądowa kontrola ustawodawstwa
- konserwatyści akceptowali ustrój liberalno-demokratyczny oparty na trójpodziale władzy
- po 1921 wzmocnienie roli prezydenta
- wszelka władza pochodzi od Boga
- prezydent→ powinien skupiać się wokół niepodzielnej władzy, zarządzaniem, administracją
- parlament→ jako współpracownik władzy prezydenta, władza realizowana wg porządku prawnego i władza powinna wykorzystywać środki legalnego przymusu
- parlament to wyraziciel interesów cząstkowych, należy osłabić jego znaczenie. Elita powinna decydować o państwie, parlament miał charakter zawodowy
- rząd→ powołany powinien być przez prezydenta i mieć zaufanie społeczeństwa, należy znieść odpowiedzialność parlamentarną rządu
- niezawisłe sądy→ sądy powszechne, gospodarcze, administracyjne
- samorząd→ decentralizacja p., rozbudowa samorządu terytorialnego, Naczelna Izba Gospodarcza-przedstawicielstwo samorządowe, reprezentacje różnych form
- jednostka→ w życiu publicznym zasady: normy z etyki chrześcijańskiej, podstawą: religia, rodzina własność, tolerancja, poszanowanie innych
PRAWA OBYWATELI:
- nierozerwalność związków małżeńskich
- religijne wychowanie
- prawo do własności
- zwalczali 8h dzień pracy
- uważali że człowiek pracuje tyle, ile może
- przeciwnicy urlopów i ubezpieczeń
OBOWIĄZKI OBYWATELI:
- obowiązek wyborów
- lojalność wobec państwa
- obowiązek pracy, święcenia niedzieli, służby wojskowej, płacenia podatków
XXV. KONSERWATYŚCI- USTRÓJ GOSPODARCZY(OBÓZ POMAJOWY 1926-1939)
- prywatna własność środków produkcji, która określała wolność jednostki
- popieranie rozwoju stanu średniego
- parcelacja wielkich dóbr ziemskich
- eliminacja ludności żydowskiej
- przeciwni tworzenia przedsiębiorstw państwowych
Dział wytwórczy:
- Polska na długo pozostanie krajem ogromnym
- Uprzemysłowienie nie może być kosztem rolnictwa
- Rolnictwo na początku lat 30 stanowiło 60%
XXVI. KONSERWATYŚCI-MIĘDZYNARODOWE POŁOŻENIE
- niekorzystne położenie Polski
- sąsiedztwo z państwami o polityce imperialnej
- Polska może utrzymać się jako p. dzięki temu, że:
- to państwo terytorialno obszerne
- to p. o silnej gospodarce
- to p. o dużej liczbie ludności
- granice historyczne
- obrona traktatów międzynarodowych(wersalski i ryski)
- armia oparta o powszechny obowiązek służby wojskowej
- wróg nr 1- niemcy
- nieunikniony konflikt z Rosją
- sojusz Polski z W. Brytanią, USA, Włochami
- sojusze regionalne
XXVII. SANACJA(BBWR, OZN)WŁADZA (OBÓZ POMAJOWY 1926-1939)
2 dokumenty BBWR:
- deklaracja BBWR- 20 stycz.1928”Głos Prawdy”
- konstyt z 23 kwietnia 1935- Mościcki podpisał konst
- 30 paźdż1935- BBWR uległ samorozwiązaniu
Deklaracja BBWR:
- krytyka partyjniactwa (prezes BBWR-Sławek)
- kult J. Piłsudskiego
- umocnienie władzy prezydenckiej
- elita sanacyjna ma nie ulec osłabieniu
- siła i sprawność rządzenia
- główny wróg sanacji to komunizm
XXVIII. SANACJA-GOSPODARKA
- Idea wzmocnienia produkcji krajowej
- Podniesienie wytwórczości polskiej
- Wsparcie żywiołów obcych( żydów, niemców)
- BBWR- twórca autorytarnej koncepcji p. opartej na elicie sanacyjnej
- Hasła: solidarystyczna misja wokół obozu, który wszyscy powinni wspierać
- 21 lutego 1937- przemówienie płk Koca i gen Śmigły ogłosił na zjeździe w maju 1936, że będzie powołana partia
- znaczenie własności prywatnej w gospodarce
- państwo dba o interesy ludzi pracy
- państwo- rola mediatora
- interwencjonizm państwa
Deklaracja o charakterze ogólnikowym- deklaracja ideowo polityczna OZN:
- kontynuacja rządów systemu pomajowego
- brak sprzeczności interesu p. Polskiego
- koncepcja silnej władzy państwowej
- zmniejszenie roli Sejmu
- znaczenie armii
- kult dla zmarłego
- znaczenie kościoła katolickiego
- walka z komuną
XXIX. ZAŁOŻENIA USTROJOWE- CHADECKA WIZJA PAŃSTWA
- Polska o charakterze narodowym
- Unitarny charakter państwa
- Religia katolicka- religia narodowa
- Przyszła Polska ma szanse na rozwój jeżeli oprze się na 3ideach: idea chrześcijańska, narodowa, demokratyczna
- Krytykowali liberalizm
- Odrzucali marksizm
- Eksponowali oparcie o zasady demokracji:
Oparcie państwa na społeczeństwie
Poczucie obywatelskie, nie przemoc
Przestrzeganie praworządności
Wpływ społeczeństwa na losy kraju
Dwuizbowy parlament
- parlament→ funkcje ustawodawcze oraz kontrolne wobec rządu
- prezydent→ prawo inicjatywy ustawod, powoływał rząd, zarządza państwem
- samorząd→ kompetencje władcze, praca dla dobra publicznego
- obywatel może korzystać z praw, jeżeli wypełnia obowiązki: porządek prawny, umocnienie siły gospodarczej, służba wojskowa,
- różne formy posiadania środków produkcji
- likwidacja bezrobocia
- płatne i powszechne nauczanie
- prawo do pracy
- prawo do równego startu życiowego
XXX. MIEJSCE POLSKI MIĘDZYNARODOWEJ- CHADECJA
- Polska ma dwóch potężnych sąsiadów: rosja i niemcy
- By Polska mogła oprzeć się polityce imperialnej powinna mieć rozległe terytorium
- Granica zachodnia( dawne ziemie, Odra, Nysa Łużycka, Wyspa Wolin, Świnoujście)
- Terytorium Polski powinno mieć obszary na których świadomości narodowe były nie wykształcone
- Polska państwo silne gospodarczo
- Zwiększyć przyrost naturalny
- Usunąć z Polski niemców i żydów
- Powszechny pobór
- Silna armia jako zbrojne ramię narodu
STRONNICTWO NARODOWE
- najw wartością wg SN był naród
- charakter państwa narodowego- Polska powojenna
- 4 filary:
nacjonalizm
antysemityzm
wielkomocarstwowość
głęboki duch religijny
- fundamentem- zasada prywatnej własności środków produkcji, wszelka własność obciążona na rzecz narodu
- ingerencja w posiadaniu
XXXI. USTRÓJ GOSPODARCZY-POSTAWA ANTYINDUSTRIALNA SN- CHADECJA
- rolnictwo będzie dawać zatrudnienie
- rozwój przemysłu
- ziemia otoczona specjalną troską czynnika państwowego:
umiłowanie ziemi
zniesienie karłowej gospodarki do 2ha
parcelacja wielkich obszarów ziemi
reforma rolna
zapobieganie rozdrobnieniu gospodarstw
wzmocnienie osadnictwa rolniczego na kresach wschodnich
gospodarstwa chłopskie
- szeroki samorząd gospodarczy
- rozwój przedsiębiorstw
- interwencjonizm państwowy
XXXII. WŁADZA STR NARODOWEGO- CHADECJA
- źródłem władzy w p. jest naród
- przeciwnicy partii komunistycznych i socjalistycznych
- przeciwnicy nacjonalizmu
- przeciwnicy Ruchowi Ludowemu
- obowiązek wyborczy:
osoby niekaralne
ukończenie 24lat
odbyta służba wojskowa
ukończona szkoła powszechna
pracujący
kobiety, które wyszły za mąż
- szeroko rozbudowany samorząd
- wzór Polak- katolik
- armia o charakterze apolitycznym
- ograniczenie praw dla mniejszości narodowych
- żydzi nie mogli przynależeć do narodu
- mniejszości to: niemcy, ukraińcy, litwini, rosjanie
- by Polska została mocarstwem musi się na nowo odrodzić
POLAK- katolik
• kościół rzymsko- katolicki
• rodzina
• szkoła
• organizacje wychowawcze
- każdy powinien dbać o służbę pracy
- każde małżeństwo powinno mieć jak najw dzieci
- potępiali agresję
- negatywny stosunek do niemiec
XXXIII. MYŚL POLIT STR LUDOWEGO ROCH
- 2 dokumenty: „program polski ludowej 1942”
„deklaracja ideowo programowa RL W-wa grudzień 1943”
- ROCH to stronnictwo konspiracyjne
- Oba dokumenty kreśliły wizję Polski
- Założenia deklaracji:
• Ideologia agrarystyczna(znaczenie ziemi)
• Zasady równości obywatela wobec prawa
• Kryterium oceny człowieka będzie jego przydatność
• Nie będzie wyzysku człowieka przez człowieka
• Przewaga wartości duchowych i moralnych nad materialnymi
• Walka z każdą dyktaturą
• Chłopi są w stanie wziąć odpowiedzialność za państwo Polskie
• Ludowcy przyniosą ład i logikę w przyrodzie, harmonię
• Władza powinna mieć szeroką podstawę społeczną
• Źródłem władzy były warstwy pracujące narodu
• Pluralizm w gospodarce
• Ustrój rolny przyszłej Polski powinien opierać się na gospodarstwie rodzinnym
• Rozwój surowców, które mają oparcie o surowce krajowe
• Dekoncentracja przemysłu
• Przyszła Polska- Polska ludowa
• II izba parlamentu składałaby się z różnych samorządów
• Głową p. byłby rząd- jako organ wykonawczy
• Prezydent posiadałby prawo veta, wybierany w głosowaniu powszechnym
• Szeroki katalog praw a wolności obywatelskich
o Eliminacja analfabetyzmu
o Cechą ludzi jest praca
o Wyeliminowanie wojny
o Eliminacja zasady proporcjonalności
o Zmiana wyborów z 5 przymiotnikowych na 4przymitnikowe (umocnienie koalicji)
- stali na gruncie linii zachodniej wytyczonej Odrą i Nysą Łużycka
- podkreślał dobre stosunki z Rosją
XXXIV. MYŚL POLITYCZNA STR LUDOWEGO:
- ugrupowanie to powstało we wrześniu 1943r., reaktywowało działalność przedwojennego SL
- Lublin był ośrodkiem, w którym odbywały się pierwsze zjazdy partii
ZJAZD WICIARZY 27-28 sierp1944r
- walka o niepodl
- powrót na ziemie nad Odrą
- sojusz z ZSRR
- samostanowienie ukrainy i białorusi
- ustrój przyszłej Polski powinien opierac się na zasadach demokratycznych
- likwidacja rozpiętości w stanie posiadania
- 5-przymiotnikowe prawo wyborcze za senatem
- uspołecznienie przemysłu
- rozwój spółdzielczości
- solidarność z PKWN
- powrót Mikołajczyka do kraju i brał udział w budowie Polski Ludowej
- wywłaszczenie obszarników
17-18 września 1944 doszło do zjazdu działaczy SL ziem wyzwolonych w Lublinie w domu żołnierza:
- wznawiał działalność powojennego SL
- poparło PKWN
- poparło linię polityczną PPR
- sojusz państw słowiańskich
- odbudowa kraju o demokratycznym programie
- rozbudować spółdzielczość
- likwidacja różności w posiadaniu
- powrót Mikołajczyka do kraju
- hasło: władza, ziemia, oświata dla ludu
- oparcie konstyt o konst z 1921 r.
- oparcie granicy o Bałtyk
- silny akcent na rozwój przemysłu
- szerokie reformy w rolnictwie
- rozwój oświaty
- rozwój szkół rolniczych
- 7 klas
XXXV.MYŚL POLIT RUCHU SOCJALISTYCZNEGO(N. REFORMISTYCZ, ROBOTNICZY)
Działały w tym ruchu 4 partie: PPS”WRN”, Polscy Socjaliści, Robotnicza Partia Polskich Socjalistów, PPS)
PPS”WRN”
- program Polski Ludowej ogłoszony w r 1942, był to powrót do koncepcji centrolewu
- przyszłe p. wg socjalistów powinno mieć charakter demokratyczny
- warstwy pracujące narodu miały być suwerenem narodu i stanowili 90% narodu na wsi lub w mieście
- celem była budowa ustroju republikańskiego, godziwe warunki dla ludzi pracy
- rządy w przyszłym p. miały charakter robotniczo-chłopski, który będzie miał szerokie podstawy społeczne
- reforma rolna potrzebna chłopom
- uspołecznienie zakładów wytwórczych
- sprawiedliwie rozłożyć podatki
- drobne, średnie warsztaty zostaną objęte kontrolą
- wywłaszczenia bez odszkodowania
- zasada interwencjonizmu państwowego
- równość bez względu na wiek, pleć itd.
- Powszechna i bezpłatna nauka w szkołach
- Świeckie nauczanie
- Pokojowy charakter Polski powojennej
POLSCY SOCJALIŚCI
- uformowani 1 września 1941 na zjeździe (Adam Krupnik)
Deklaracja polityczna polskich socjalistów
- krytyka kapitalizmu
- wybór II wojny to bankructwo gospodarki indywidualnej
- zwycięży gospod uspołeczniona
- prawa dla mniejszości narodowych
- rewolucyjna przebudowa doprowadzi do sprawiedliwego podziału
- uspołecznienie
- oddanie ziemi chłopom
ROBOTNICZA PARTIA POLSKICH SOCJALISTÓW
- powst na zjeździe w Warszawie 11 kwietnia 1943
- przewodnicz Piotr Gajewski, E. Osóbka- Morawski
18 punktów programowych RPPS:
- celem jest niepodległa Polska Republika
- celem jest Polska socjalistyczna która będzie przeciwwagą Polski kapitalistycznej
- gospodarka spółdzielcza
- szybszy rozwój gospodarczy Polski
- odbudowa przemysły
- likwidacja bezrobocia w mieście i na wsi
- rozwinięcie robót publicznych
- stworzenie miejsc pracy
- wzrost poziomu życia ludności
- potępiali burżuazję
- przyszły parlament to I izbowy Sejm
- szeroki katalog praw i wolności obywatelskich
- 6 h dzień pracy
- bezpłatna opieka medyczna
- bezpłatna nauka
- potępienie wojny
- antyklerykalizm
„PPS” ODRODZONA PO 1944
10-11września1944 odbył się zjazd, który reaktywował przedwojenną PPS, uznany był za XXV kongres PPS
29.06-01.07. 1945 XXVI Kongres PPS
4 listopad 1945 przyjęto uchwały polityczne przez Radę(PPS) Naczelną
- kontynuowanie polityki wewnętrznej
- współdziałanie z PPR
- walka z reakcyjnym kursem w polityce
- potępianie działalności PPS „WRN”
- planowana gospodarka
- poprawa warunków mieszkaniowych
- rozwój spółdzielczości
- świecki charakter nauczania
- działanie na rzecz powszechnego pokoju
- potrzeba zaopatrzenia rynku
-
XXXVI. MYŚL POLIT PPR (N REWOLUCYJNY)
Partia ta powst w 1942
Ogłosiła 2 deklaracje ideowo-poglądowe i jeden dokument
10 styczeń 1942→ odezwa o charakterze ogólnym
01 marzec 1943→ I Mała Deklaracja „o co walczymy”
listopad 1943→ II Duża Deklaracja „o co walczymy’
PROGRAM PPR 1 STYCZNIA 1942
- walka o pokonanie niemiec
- łączenie się z narodem rosyjskim
- przyszła polska to polska niepodległa
- obrona interesów warstw pracujących
- oddziaływanie polityczne obejmuje wszystkie warstwy społeczne
- realizacja zasady powszechnej oświaty
I MAŁA DEKLARACJA 01 MARZEC 1943
- unieważniony aparat rządu emigracyjnego
- system oparty na radach miejskich gmin
- prawo narodu do stanowienia o swoich losach
- przeprowadzenie reformy rolnej
- 8h dzień pracy
- każdy ma prawo do pracy
- określenie minimum pracy
- rozwój rolnictwa
- likwidacja głodu
- likwidacja wyzysku człowieka przez człowieka
DUŻA DEKLARACJA Z LISTOPADA 1943
- władza suwerena
- na gruzach faszyzmu wyrośnie władza ludu
- organy władzy pochodzą z wyborów
- unieważnienie mandatów rządu emigracyjnego
- dobre stosunki z sąsiadami
- sojusz z ZSRR
- suwerenem będą ludzie pracy(robotnicy, chłopi, inteligencja)
- nacjonalizacja banku
PPR „PO WOJNIE”
- realizacja władzy państwowej
- zakończenie i utrwalenie reform ustrojowych
- zasiedlenie i zagospodarowanie ziem północy
- przyjęcie planu 3letniego odbudowy kraju
- współpraca z ZSRR
- gospodarka planowana
- współpraca z PPS
- walka z PSL
- ustrój wewnętrzny Polski realizowany będzie tak by przestrzegać zasad samorządności
XXXVII. M.P. PSL 1945-1949
PSL zalegalizował Mikołajczyk 22 sierpnia 1945r.
PROGRAM Z KONGRESU 19-21 STYCZEŃ 1946R.
- chłopi są w stanie ponieść odpowiedzialność za losy p.
- zbudowanie państwa demokratycznego, ludowego
- p. wolne od wyzysku, sprawiedliwe
- nie wolno nadużywać religii do celów politycznych
- parlament 2-izbowy
1. Sejm powołujący prawo, kontrolujący
2. izba samorządowa
prawo inicjatywy ustawodawczej
pochodząca z wyborów powszechnych
- wartością naczelną ziemia, rolnictwo długo będzie czołowym działaczem
- rolnictwo oparte na gospodarstwach rodzinnych
- reformy w rolnictwie
parcelacja
komasacja gruntów
regulacja stosunków wodnych
szeroko dostępny kredyt
- dopuszczali interwencjonizm państwowy
- szkolnictwo powszechne, bezpłatne
- rozwój opieki medycznej
- utrzymanie przymierza z Rosją
XXXVIII. M.P PSL „NOWE WYZWOLENIE” 1945-1949
- czołowy działacz- Rak
27 paźdź 1946 – kongres PSL NW
- sprzymierzeńcem chłopów są robotnicy, inteligencja
- polityka Anglii jest szkodliwa dla Polski
- konieczność sojuszu z ZSRR
- partia chciała osłabić ludowców a wzmocnić PPR
3 listopad 1947-samorozwiązanie
39. M.P. LEWICY PSL 1945-1949
Niećko zażądał dymisji Mikołajczyka lecz ten miał silne poparcie
- walka z Mikołajczykiem
- jedność chłopska jest podstawą sojuszu chłopsko- robotniczego
- chłopi i robotnicy powinni być równorzędnymi gospodarzami państwa
- krytyka polityki państw anglo-amerykańskich
40. M.P. PZPR – WŁADZA
- odrzucili Monteskiuszowski trójpodział władzy
- istotną władzę w państwie sprawowały Komitety partyjne
- partia stała ponad prawem, nie ponosiła odpowiedzialności za swoją działalność
- lokalnymi organami były Rady
- formalną władzę sprawował Sejm, realną- Komitety partyjne
- od 1976r. w skład rządu wchodził prezes NIK
- Rady zajmowały się uchwałami
- Były sądy powszechne i szczególne (np. wojskowe)
- W 1980r. wprowadzono sądy administracyjne
- Nie było bezrobocia, jednak niektórzy pracownicy byli opłacani za pracę, której nie wykonali gdyż było za dużo pracowników
41. M.P. PZPR – GOSPODARKA
- Własność społeczna spełniała czołową rolę
- Przeciwnicy kapitalizmu
- Pozbawienie własności było środkiem do likwidacji wyzysku
- Duże nakłady szły na przemysł (ok. 2/3)
42. POLITYKA ZAGRANICZNA PZPR
- polityka Polski była częścią składową polityki ZSRR
- Polska była p. satelickim i nie mogła realizować własnej polityki zagranicznej
- 1966r. zdjęcie żelaznej kurtyny, przepływ ludzi i informacji
- lata 80-te przyniosły reformy w ZSRR, co pozwoliło na rozluźnienie stosunków z tym państwem
43. M.P. ZJEDNOCZONEGO STRONNICTWA LUDOWEGO
powstało w 1949r. z połączenia SL + PSL
- pierwszym prezesem Kowalski
- popierali podporządkowanie chłopów robotnikom
- byli za przyjaźnią z ZSRR
w latach 80tych reformy głoszące neoagraryzm
- chłopi nie mogą wziąć na siebie odpowiedzialności za kraj bo rolnictwo nie było głównym działem wytwórczości
- krytykowali marksistowski kolektywizm
- dopuszczali interwencjonizm państwowy
- źródłem władzy powinien być naród
- wyzysk uraża godność ludzką
- Sejm→ Izba rządząca
- Senat→ Izba samorządowa
- P. podzielone na gminy, województwa
- Dobre stosunki z państwami sąsiednimi
- Armia przesiąknięta duchem patriotyzmu
44. M.P. STRONNICTWA DEMOKRATYCZNEGO
- jednym z twórców Michałowski
- proponowali wzmocnienie rzemiosła
- 13 grudzień 1957- powstanie NIK, który był pomysłem SD
- domagali się przywrócenia systemu wielopartyjnego
45. M.P. STRUKTUR SFORMALIZOWANYCH 1976- 1980(OPOZYCJA ANTYKOMUNIST)
„Polskie Porozumienie Niepodległościowe” marzec 1976
- głównym hasłem „państwo suwerenne”
- odzyskanie pełnej niepodległości
- PPN nawiązywało do nauk kościoła
KOR (Komitet Obrony Robotników) → Kuroń, Borusewicz, Macierewicz, Michnik
- uważali, że komunizm jako system dobiega końca
- sądzili, że bez zmian w ZSRR niemożliwe są zmiany w Polsce
|
|
